هدف دوره: آشنایی با شیوه‌های کاربردیِ نگارش در متن‌های غیرداستانی.
مخاطبان: همهٔ کسانی که دست‌کم یک متن نوشته‌اند: تمام دانشجویان، طلاب، پژوهشگران، نویسندگان، مترجمان، روزنامه‌نگاران، تولیدکنندگان محتوا در فضای وب و… .
نتایج مدنظر: ۱. درک ضرورت متنوع‌نویسی و آرایش کلام؛ ۲. نکته‌یابی در نوشته‌های زیبا و فاخر؛ ۳. تمرین راه‌های وسعت‌بخشی به دایرهٔ واژگانی؛ ۴. کاربست ساختارهای متنوع در پردازش جمله‌ها؛ ۵. شناخت ساختار پاراگراف.
آموزگار: مهدی صالحی
شیوهٔ تدریس: کارگاهی و تعاملی، به‌همراه پاسخ‌گویی تلفنی به پرسش‌های نگارشی پس از کارگاه
تضمین رضایت: به‌خاطر شریف خود بسپارید که «تمام» خدمات مؤسسهٔ «ویراسـتاران»، چه تدریس و چه کارآموزی و چه ویرایش و صفحه‌آرایی و حروف‌چینی و…، با تضمین بی‌قیدوشرطِ رضایت همراه است. تضمینِ ما تضمین نتیجه نیست؛ بلکه تضمین رضایت است. ببینید:
تضمین بی‌قیدوشرط رضایت از «ویراسـتاران» برای هر ریالی که می‌پردازید!
سابقهٔ کارگاه نگارش
کارگاه نخست، مشهد، از ۲۷اردیبهشت۱۳۹۴
کارگاه دوم، اصفهان، از ۱شهریور۱۳۹۴
کارگاه سوم، تهران، از ۴مهر۱۳۹۴
کارگاه چهارم، مشهد، از ۸بهمن۱۳۹۴
کارگاه پنجم، تهران، از ۱۸بهمن۱۳۹۵
کارگاه ششم، تهران، از ۱۸فروردین۱۳۹۶
کارگاه هفتم، تهران، از ۲۸فروردین۱۳۹۶، کتابخانهٔ ملی
کارگاه هشتم، تهران، از یکشنبه ۱۱تیر۱۳۹۶
کارگاه نهم…
برخی منابع
رضا بابایی، بهتر بنویسیم، تهران: ادیان.
گابریل ال. ریکو، نوشتن خلاق، ترجمهٔ گروهی از مترجمان، تهران: کتاب آمه.
احمد سمیعی، آیین نگارش، تهران: نشر دانشگاهی.
حسن ذوالفقاری، کتاب کار
نگارش و انشا، ۳ج، تهران: اساطیر.
حسن ذوالفقاری، سرّ دلبران؛ آشنایی با نویسندگان نثر معاصر، تهران: مازیار.
محمد اسفندیاری، کتاب‌پژوهی، قم: صحیفهٔ خرد.
محمد اسفندیاری، قند پارسی؛ نمونه‌هایی از نثر فصیح نویسندگان اسلامی، قم: صحیفهٔ خرد.
سیدمحمد راستگو، هنر سخن‌آرایی؛ فن بدیع، تهران: سمت.
سیدحسین محمدی حسینی‌نژاد، کتاب نگارش، ۲ج، تهران: لوح زرین.
سیدحسین محمدی حسینی‌نژاد، نشریهٔ انشا و نویسندگی.
علی رئوف، انشا درس روییدن در خود، تهران: آییژ.
| سرفصل دورهٔ کارگاهیِ نگارش و زیبانویسی | |
| سرفصل | درون‌مایه |
| مبانی زیبانویسی | تفاوت زبان معیار و ادبی، تفاوت زبان فارسی و ادبیات فارسی، مراحل شکل‌گیری نوشته: آفرینش، گزینش، چینش |
| شجاعت نوشتن | بیان ترس جهانی (فوبیا) از کاغذ سفید، دوستی با کاغذ و قلم یا صفحه‌کلید، آموختن روش خوشه‌سازی به‌عنوان مؤثرترین روش برای به‌بندکشیدن ایده‌های مختلف، غلبه بر ترس‌های گوناگون نوشتن: از نتیجه، از نادرستی، از مسخره‌بودن، از خواندن دیگران، از کمال‌زدگی. |
| گسترش دایرهٔ واژگان | دسترسی سریع‌تر به گنجینهٔ واژگانِ موجود در ذهن، فراچنگ‌آوریِ واژه‌ها با ربط‌های حرفی و آهنگی و معنایی، ساخت واژگان نو به‌مدد پیشوندها و پسوندها، شگردهای به‌هم‌آمیزیِ تکه‌واژه‌ها به‌قصد برساختن واژه‌های مرکب |
| تسلط بر ساختارهای متنوعِ جمله‌بندی | ترسیم وسعت بی‌پایان نهفته در انواع ساختارهای جمله‌بندی، دو زیرساخت اصلی جمله‌ها: اِسنادی و فعلی، معرفی قالب‌ها: خبری، انشایی، سلبی، استدلالی، توصیفی، مقایسه‌ای، تمثیلی، انحصاری، برشمردنی، امری و… |
| متنوع‌نویسی | لمس‌کردن گسترهٔ پردامنهٔ شیوه‌های بیان با تمرین مکرر شیوه‌های کاربست تنوع در متن |
| پاراگراف‌نویسی | ورود و بدنه و پایان پاراگراف، با تحلیل چند نوع پاراگراف |
| خواندن متن‌های نویسندگان کامیاب | تنها در کاربردهای عملیِ فراوان، اصول نظری در ذهن افراد به‌خوبی جا می‌افتد. برای پوشش‌دادن مباحث بیان‌شده، تکه‌هایی را از متن‌های مختلف برگزیده‌ایم که شگردهایی آشکار و پنهان در خود جای داده‌اند. |
کارنامهٔ آموزشی مؤسسهٔ «ویراسـتاران» و میزبانان کارگاه‌های ما را ببینید:
چند نکتهٔ خودمانی‌تر
۱. درست‌نویسی مقدم است بر زیبانویسی. آن پِی و نقشهٔ ساختمان است و این گلدان و تابلوی روی دیوار آن. تمرکز و علاقه و محور کاریِ ما در «ویراسـتاران» همیشه ویرایش و درست‌نویسی است. شما هم آن را مهم‌تر بدانید. متنِ زیبای نادرست پشیزی نمی‌ارزد و متن درستِ نازیبا ارزش بسیار دارد. اگر کارگاه «ویرایش و درست‌نویسی» را نیامده‌اید، خب این را هم نیایید! چیزی از دست نمی‌دهید.
۲. دربارهٔ «داستان‌نویسی» و نیز نگارش فیلم‌نامه و نمایشنامه و البته شعر، هیچ نمی‌گوییم! در این کارگاه نه از شخصیت‌پردازی خبری هست، نه از گره‌افکنی و گره‌گشایی و زاویهٔ دید و… . حال، چرا؟
پاسخش این است: در کارگاه‌های «ویرایش و درست‌نویسی» پس از بحث مفصل دربارهٔ تفاوتِ درست‌نویسی و زیبانویسی، بارها و بارها شرکت‌کنندگان از ما می‌پرسیدند: «خب، برای زیبانویسی چه کنیم و کجا برویم و چه بخوانیم؟» جواب ما سکوت بود و «نمی‌دانیم». شنیده و دیده بودیم که کارگاه‌های «نویسندگی خلاق» بسیار برگزار می‌شود. ارجاعشان می‌دادیم به آن‌ها؛ اما نکته‌ای جالب و عجیب به ما می‌گفتند: «این کلاس‌ها فقط دربارهٔ داستان‌نویسی است!» با تعجب، پرس‌وجو کردیم و دیدیم بله، همه‌شان بر داستان‌نویسی متمرکزند. اصلاً اسمشان بوده «نویسندگی خلاق داستانی» که از فرط تکرار، «داستان»ش را دیگر نمی‌آوردند و بدیهی گرفته‌اند که «خب معلوم است داستان»! گویی فقط در داستان می‌شود خلاق نوشت و جذاب قلم زد و اثرگذار نگاشت. پس تکلیف این‌همه شاخه‌های نگارش چه می‌شود؟ مقاله‌نویسی، خاطره‌نگاری، گزارش‌نویسی، خبرنگاری، نقدنویسی و… . در آن‌ها مهارت و شگرد و نکته و تجربه و روش و… نیست؟! به این دلیل که تمام دوره‌های «نویسندگی خلاق» در ایران فقط بر داستان‌نویسی متمرکزند درآن‌باره سخن بسیار گفته‌اند و می‌گویند. گویی طیف وسیع متن‌های غیرداستانی نیازی به متنوع‌نگاری و خلاق‌نویسی ندارند! درحالی‌که افرادِ بسیاری در هنگام نوشتن متن علمی یا تحلیلی یا خبری یا توصیفی یا تبلیغی، از کوچک‌بودن دایرهٔ واژگانیِ خود رنج می‌برند و با چنگ‌انداختن به واژه‌های تکراری و عبارت‌های کلیشه‌ای، متنی ملال‌آور و سرد و نامطبوع سرِ هم می‌کنند و تحویل خوانندگانی می‌دهند که به خواندن متن‌های خشک و تقلیدی و بی‌طراوت، رغبتی نشان نمی‌دهند.
۳. ما خیلی که خودمان را تحویل بگیریم، فوقش «ویراستار»یم، نه «نویسنده»! پس چرا به‌خود اجازه داده‌ایم که قدم به وادی آموزش نویسندگی بگذاریم؟ حدود یک سالی که جسته‌وگریخته درحال تدوین محتوای این کارگاهِ جدیدمان بودیم، خودمان بارها از خودمان این را پرسیده‌ایم. جوابی که می‌خوانید، متواضعانه است و شاید قانعتان نکند؛ اما حقتان است بدانیدش: کلاس مفیدی برای این وادی وجود ندارد و اگر هم هست، «بوده است» و اکنون و نیز مستمر وجود ندارد. نیازش هم فراگیر است و باید کسی پاسخی به آن بدهد. آن‌کس ما نیستیم؛ اما کسی یا نهادی هم نیست که قوی و مستمر و مناسب آموزشش بدهد. ما در جایگاه ویراستار، سال‌هاست درگیر متنیم و موشکافانه به واژه‌ها و جمله‌ها و ساختارها نگریسته‌ایم و در تشریح پیکرِ متن ماهر شده‌ایم. اگر هم «نتوانیم» خوب بنویسیم، خوب «می‌دانیم» که نوشتهٔ خوب چه ویژگی‌های خوبی دارد!
درضمن می‌پذیرید که در تدریس، «شیوهٔ انتقال» اهمیتی هم‌سنگ دارد با «بار علمی». نویسنده‌های خوب فراوان‌اند؛ اما لزوماً نمی‌توانند شیوهٔ نویسندگی‌شان را آموزش دهند. شاید اصلاً شیوه‌ای هم نداشته باشند و با انباشتی از خواندن و فکرکردن و تجربه‌اندوزی، اکنون «درونی‌شده» می‌نویسند و به‌نوعی غریزی. ما از بیرون گود می‌توانیم بفهمیم چه کرده‌اند و چه نکرده‌اند. پس ما نویسنده نیستیم؛ اما می‌دانیم که نویسنده کیست. حال، سعی می‌کنیم تجربه‌ها و آموخته‌های خود را با شما در میان بگذاریم و نیز از شما بیاموزیم؛ آن‌هم در همین مدت تنگ کارگاه.
۴. کارگاه «ویرایش و درست‌نویسی» چقدر کارگاهی و تعاملی بود؟ هرچقدر بود، چه کم و چه زیاد، باید بگوییم که کارگاه «نگارش و زیبــانویســی» از آن کارگاهی‌تر و زنده‌تر و شادتر است! مباحث نظری‌‌اش خیلی کمتر است و فضای بحث از جنس قانون‌گذاری و مرزبندی و بایدونباید نیست؛ به‌جایش، زمان کارگاه بیشتر به تمرین و تجربه‌گویی و بازی‌های گروهی و فردی می‌گذرد. در این فرایند، ما نیز از شرکت‌کنندگان می‌آموزیم و همه به هم کمک می‌کنیم که کیفیت نوشتارِ خود را حتی اندکی بهتر کنیم.
۵. آخرش، بعد از کارگاه «نویسنده» می‌شویم یا نه؟! این سؤال این‌قدر بیهوده و متوهّمانه است که ارزش ندارد برایش نویسه (کاراکتر) خرج کنیم و جواب بدهیم.
۶. گذاشتن کارگاه‌هایی ازاین‌دست «دکان‌بازکردن» نیست! دندان تیز نکرده‌ایم برای پاسخ به تشنگیِ جامعه برای یادگرفتن مهارت نویسندگی. به‌گفتهٔ بسیاری از شرکت‌کنندگان، کارگاه‌هایمان همیشه ارزان بوده‌اند و تازه، با کیفیت اجراییِ عالی و امکانات آموزشیِ رضایت‌بخش مانند جزوهٔ مفصل و صندلی‌های خوب و پذیرایی تپُل و انبوهی مشاوره‌های رایگان به‌مدت بی‌نهایت. تضمین بی‌قیدوشرطِ برگرداندن پول در صورت نارضایتی هم تَنگ قصه بود! کسانی که ما را دیده‌اند، خوب می‌دانند که حتی عُرضهٔ تیغ‌زدن و برداشتن کلاه و فروختنِ دروغ و سوءاستفاده از نیاز افراد را نداریم؛ بلکه صادقانه و فروتنانه، «هرچه» داریم و بلدیم، یاد می‌دهیم و به‌اشتراک می‌گذاریم.
۷. دامنهٔ بحث واقعاً بی‌کران است و در بیست‌وچند ساعت که هیچ، در دویست‌سیصد ساعت هم نمی‌شود تمام جوانبش را بررسید! دشواریِ کار هم همین‌جاست: «نویسندگی» ساحت بسیار گسترده‌ای است. انتظارتان را کم کنید لطفاً. در بیست‌وچند ساعت کارگاه نمی‌شود تمام فوت‌وفن‌های نگارشیِ تمام نویسندگان بزرگ را مطرح ساخت و هرکدام را تمرین کرد. تازه، بعدش هم دربارهٔ شیوهٔ «مقاله‌نویسی» دادِ سخن سر داد و بایسته‌های مقدمه‌نویسی و نتیجه‌گیری را ردیف کرد و در ادامه، اصول «گزارش‌نویسی» و «خاطره‌نگاری» را باز کرد و زوایای نگارش «نقد» را گشود و کمی هم دربارهٔ نوشتن متن‌های «خاص»، مانند تبریک تولد و پیام مجلسِ ختم، نکته گفت و دست‌آخر ترفندهای جذاب‌کردن متن‌های «تبلیغاتی» را برملا ساخت. خب، با این اوصاف پس چه می‌ماند برای گفتن؟! هان! خواهید دید!
۸. توصیه‌شده‌ترین، پرتکرارترین، مؤثرترین، کاربردی‌ترین و نتیجه‌بخش‌ترین راه برای نویسنده‌شدن، خواندن است و خواندن است و خواندن است. تا نخوانی و نخوانی و نخوانی، اَنبانت پر نمی‌شود و هنگام نوشتن، عبارت مناسب به ذهنت نمی‌رسد. «جوشش» نیاز دارد به «کوشش». کوشش هم باید در جذب و انبارکردن و پالایش و کاربرد و واژه‌اندیشی و عبارت‌گزینی صَرف شود. با درک این ضرورت، دو نکته خدمتتان عرض می‌کنیم: اول اینکه اگر خیلی نمی‌خوانید، انتظار معجزه نداشته باشید. راه‌حل میان‌بُر هم ندارد. گوشی همراهتان را روزی یک ساعت کنار بگذارید. خودبه‌خود دست‌به‌کتاب می‌شوید! دوم اینکه در داخل همین کارگاه برنامه ریخته‌ایم که ده‌بیست صفحه متن پخته بیاوریم و با هم بخوانیم. باشد که تازه بفهمیم متن‌خوانی چه برکت‌هایی دارد.
گاه: ۲۴ ساعتِ ۶۰دقیقه‌ای، در ۶ جلسۀ ۴ساعتی
دو هفته، از ۱۰تیر۱۳۹۶، روزهای زوج (شنبه، دوشنبه، چهارشنبه)، صبح‌ها ساعت ۸ تا ۱۲
جای: سرخه، میدان بهشتی، بلوار بسیج، فرهنگ‌سرای باران
بها: برای ۲۴ ساعت، ۱۵۰هزار تومان
همین دوره در تهران: ۳۹۲هزار تومان
نام‌نویسی
هزینه را برخط (آنلاین) واریز بفرمایید
و پس از واریز، اسم و فامیل خود و مبلغِ واریزشده را
به شمارۀ ۰۹۱۲۳۳۲۸۲۵۴ پیامک کنید.
اگر تمایلی ندارید به پرداخت برخط (آنلاین)
می‌توانید از راهِ «واریز به حساب» یا «پایا» اقدام کنید:
حساب بانک ملی ایران: ۰۱۰۶۲۲۱۲۷۸۰۰۲
شبا: IR940170000000106221278002
به‌نام انجمن رسالت قلم سرخه
پس از واریز، اسم و فامیل خود و مبلغ واریزشده را به شمارۀ ۰۹۱۲۳۳۲۸۲۵۴ پیامک کنید.
پرسش یا ابهام: ۰۹۱۲۳۳۲۸۲۵۴
دو حالت دارد:
یا از این کارگاه خوشتان می‌آید یا خوشتان نمی‌آید.
اگر خوشتان آمد، معنی‌اش این است که از زمان و مبلغی که صرف کرده‌اید، راضی هستید و نکته‌های کاربردیِ کارگاه به‌دردتان خورده است.
اگر هم خوشتان نیامد، عین مبلغ پرداختی را بدون ذره‌ای قیدوشرط تقدیمتان می‌کنیم.
پس در هیچ حالتی ضرر نخواهید کرد!
سیدهانی امام‌جمعه، مدرس برنامه‌نویسی و مدیر «همسا»
نیّرسادات حسینی، دبیر دوره‌های تفکر و سبک زندگی
«برای کلاس‌های نویسندگیِ غیرداستانی خیلی جاها رفتم؛ ولی آنچه می‌خواستم، اینجا پیدا کردم.»
امین فرخی، پژوهشگر رسانه
«آموزش‌هایشان به معنای واقعیِ کلمه سرگرمی‌آموزی (edutainment) است.»
حسام مرادی
«ویژگی مدرسان این است که هر چیز سختی را خیلی راحت یاد می‌دهند.»
سمانه عابدی، مدرس زبان
«تمرین‌هایی که می‌دادند، خیلی خوب بود…؛ اما جا داشت بهتر باشد.»
سجاد حاجب، پژوهشگر مالیاتی
«فضای کارگاه خیلی دوستانه بود.»
نسرین‌گلی آشتیانی، مترجم
زهرا فروتنی، مترجم و کارمند
عکس‌های کارگاه‌های پیشینِ
«نگارش و زیبانویسی» مؤسسهٔ «ویراستاران»
کارگاه نخست، مشهد، از ۲۷اردیبهشت۱۳۹۴
کارگاه پنجم، تهران، از ۱۸بهمن۱۳۹۵
کارگاه ششم، تهران، از ۱۸فروردین۱۳۹۶
کارگاه هفتم، تهران، از ۲۸فروردین۱۳۹۶، کتابخانهٔ ملی
