ناغافل
گاه واژۀ «ناغافل» را به‌صورت قید یا صفت و در معنی «ناگهانی، ناگهان، بی‌خبر، غافل‌گیرانه» به کار می‌برند. این کاربرد صحیح نیست؛ زیرا «غافل» خود به‌معنی «بی‌خبر» است و افزودن…
به روح اعتقاد دارید؟ | از نیمهٔ گم‌شده به هم‌روح
واژۀ انگلیسی Soulmate را در فارسی به «نیمهٔ گم‌شده» ترجمه کرده‌ایم. من دوست دارم بگویم «هم‌روح»؛ همان طور که به classmate می‌گوییم «هم‌کلاسی». انگلیسی‌ها واژه‌ای دارند که در فارسی به…
آیا «ساروج» درست است یا «صاروج»؟
صاروج معرّبِ čārūg فارسی میانه است. ساروج نیز املای فارسی‌شدهٔ واژهٔ عربیِ صاروج است. امروزه در فارسی املای صاروج کمابیش متروک شده است و این واژه را به‌صورت ساروج می‌نویسند…
آیا به‌کاربردن «انجام» در معنای اسم‌مصدری درست است؟
برخی معتقدند «انجام» تنها به‌معنای «پایان» است؛ اما «انجام» دستخوش تغییر معنایی شده است و امروزه به‌معنای «کردن» و «انجام‌دادن» به کار می‌رود و به‌کاربردن آن در معنای اسم‌مصدری درست…
سرواژه‌سازی در زبان فارسی و سرواژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی
سرواژه‌سازی نوعی واژه‌سازی است که در آن، با حروف آغازین کلمات و ترکیب آن‌ها، کلمه‌ای جدید ساخته می‌شود. سرواژه‌های فارسی ویژگی‌هایی دارند که در این مقاله، به‌اجمال به آن‌ها پرداخته…
بااین‌وجود
بیشترِ کسانی که دربارۀ ویرایش و درست‌نویسی زبان فارسی اثری نوشته‌اند، کاربرد حرف‌ربط «بااین‌وجود» را نادرست دانسته و خاطرنشان کرده‌اند که صورتِ صحیح این حرف‌ربط، «باوجوداین» است. بیشترِ کسانی که…
آیا «ماشه» درست است؟
ماشه امروز در معنی «اهرمی در تفنگ» به کار می‌رود. این واژه برگرفته از مِحَشَّة عربی است و دستخوش تحولات آوایی و گسترش معنایی شده است. ریشه‌شناسی ماشه ماشه برگرفته…
ایموجی‌ها و قدرت احضار کلمات | نگاهی به فواید و معایب
ایموجی‌ها آمدند تا در صحبت‌کردن و به‌کارگیری واژه‌های درست و مناسب، به‌قول شاملو، رنج جست‌وجوی قافیه نبریم. اما به‌تدریج کلمات را پر دادند و بر فقر دایرهٔ واژگانی ما افزودند….
«جایگزین» یا «جانشین»؟
«جایگزین» یعنی «کسی یا چیزی که جایی را می‌گزیند» و توسعاً یعنی «کسی یا چیزی که در جایی می‌نشیند». بااین‌حال، در یکی‌دو دهۀ اخیر، این واژه را برخلاف معنایی که…
تأملی در مفهوم «چالش» | واژهٔ «چالش» در ادبیات اجتماعی‌فرهنگی ایران
غالباً «چالش» را معادل Challenge تلقی می‌کنند؛ حال آنکه تأملی در کاربرد این واژه در متون و محاورات، نشان می‌دهد معانی متفاوت و مختلفی از این لفظ موردنظر بوده که…
در مَثل مناقشه هست!
تنها زمانی در مَثل مناقشه نیست که مَثل‌آور از آن به‌عنوان شاهد و حجت و نمونه استفاده نکند؛ اما اغلب مَثل فقط نقش تأکید بر صحت استنتاج را ندارد، بلکه…
آیا «اَثْنا» درست است یا «اِثْنا»؟
«اَثْنا» یعنی «وسط، میان» و «اِثنا» در ترکیب «اِثْناعَشَر» به‌معنای «دوازده» است. برخی معتقدند کاربرد «اَثناعشر» درست نیست؛ اما در واژهٔ فارسی‌شدهٔ «اَثناعشر» واکهٔ هجای نخست از واکهٔ هجای دوم…