گاه واژۀ «ناغافل» را به‌صورت قید یا صفت و در معنی «ناگهانی، ناگهان، بی‌خبر، غافل‌گیرانه» به کار می‌برند. این کاربرد صحیح نیست؛ زیرا «غافل» خود به‌معنی «بی‌خبر» است و افزودن…
اصلاح خطای دستوری
سرواژه‌سازی نوعی واژه‌سازی است که در آن، با حروف آغازین کلمات و ترکیب آن‌ها، کلمه‌ای جدید ساخته می‌شود. سرواژه‌های فارسی ویژگی‌هایی دارند که در این مقاله، به‌اجمال به آن‌ها پرداخته…
بیشترِ کسانی که دربارۀ ویرایش و درست‌نویسی زبان فارسی اثری نوشته‌اند، کاربرد حرف‌ربط «بااین‌وجود» را نادرست دانسته و خاطرنشان کرده‌اند که صورتِ صحیح این حرف‌ربط، «باوجوداین» است. بیشترِ کسانی که…
زبان فارسی داشتن روح را ملاک تمایز موجودات از یکدیگر می‌گیرد و بر این اساس، فعل را برای آن‌ها مفرد یا جمع می‌آورد. در این نوشتار، تمایز ذی‌روح و غیرذی‌روح…
در فارسی هرگاه پیشوند «هم-» به اسم مکان بپیوندد، ممکن است پسوند «-ی» نیز به آن‌ها افزوده شود. این ساخت کمابیش زایاست. به افزوده‌شدنِ هم‌زمانِ پیشوند و پسوند به یک…
کتاب ناگفته‌هایی از حقایق عاشورا از آثار آیت‌الله سیدعلی حسینی میلانی است. این کتاب نثری روان و عاری از عبارات پیچیده دارد؛ اما با رویکرد انتقادی‌ویرایشی، برخی مشکلات در آن…
برخی معتقدند ساخت این کلمه از نظر دستورزبان فارسی غلط است؛ اما «نوين» گونۀ دیگرِ واژۀ «نوآيين» است و از سدۀ چهارم در متن‌های معتبر فارسی به کار رفته است.…
«بالغ بر» سه معنی می‌دهد: به‌اندازۀ، در حدودِ، بیش از. «بالغ بر» معمولاً از زبان اهالی سیاست و در مواقعی شنیده می‌شود که می‌خواهند گزارش یا آماری بدهند: فارسی‌زبانان، دست‌کم فارسی‌زبانانِ امروز…
در جمله‌هایی که در فارسی معاصر برای سپاسگزاری و تشکر به کار می‌رود، آنچه پس از حرف‌اضافۀ «از» می‌آید، شخصی است که از او سپاسگزاری می‌شود و موضوع یا چیزی…
میلاد شمعی: در متنی که به تازگی ویرایش می‌کنم مترجم محترم از ترکیب ابداعی جالبی استفاده کرده است. ایشان بر وزن ترکیب «روزی روزگاری» از ترکیب «جایی جایگاری» استفاده کرده‌اند.…
دستوردانان «خود» و «خویش» و «خویشتن» را «ضمیر مشترک» می‌خوانند. این نام‌گذاری نیز از این رو است که کاربرد این ضمیرها برای همۀ اشخاص (اول‌شخص و دوم‌شخص و سوم‌شخص مفرد…
۱. کاربرد افعال وجهی ویژگی افعال وجهی: ۱. همواره به‌صورت ثابت، همراه فعل اصلی و قبل از آن ظاهر می‌شود: باید بروم. ۲. به‌تنهایی به‌عنوان فعل واژگانی به کار…