ماشه امروز در معنی «اهرمی در تفنگ» به کار می‌رود. این واژه برگرفته از مِحَشَّة عربی است و دستخوش تحولات آوایی و گسترش معنایی شده است. ریشه‌شناسی ماشه ماشه برگرفته…
ریشه‌شناسی
برخی معتقدند ساخت این کلمه از نظر دستورزبان فارسی غلط است؛ اما «نوين» گونۀ دیگرِ واژۀ «نوآيين» است و از سدۀ چهارم در متن‌های معتبر فارسی به کار رفته است.…
«ساز» در فارسی کهن معنی‌های متعددی داشته و یکی از آن‌ها «ابزار» و «آلت» بوده است. معنی دیگر آن، «سامان» و «نظم‌وترتیب» بوده است. از این کلمه واژه‌های مرکبی هم…
«تسویه» ازنظر واژگانی به‌معنی «مساوی‌کردن و برابرکردن» است و «تصفیه» به‌معنی «صاف‌کردن و پاک‌کردن». بعضی صاحب‌نظران با استناد به تفاوت کاربرد این دو واژه در عربی، «تصفیه‌حساب» را غلط شمرده…
برخی معتقدند نقاهت به‌معنای «حالت بیماری که رو به بهبود می‌رود»، از ساخته‌های فارسی‌زبانان در دوران متأخر است و در عربی به این معنی به کار نمی‌رود. پاسخ ۱. نقاهت…
برخی معتقدند تلفظ و املای کلمهٔ نعناع به همین صورت، با حرف «ع» پایانی، صحیح است و نعنا تلفظ عامیانۀ آن است. پاسخ ۱. نعنا دست‌کم از سدۀ پنجم، با…
برخی معتقدند کلمۀ صميمی در دوران اخیر در فارسی رایج شده است. صميمی دست‌کم از سدۀ پنجم در متن‌های نجومی در کاربرد تخصصی و از سدۀ دهم در معنی‌های دیگر به کار رفته است.
برخی معتقدند «نزاکت» در عربی نیامده است و فارسی‌زبانان آن را از روی واژۀ نازک فارسی به‌سیاق مصدر عربی ساخته‌اند؛ اما نزاکت در عربی به کار رفته است. …
برخی معتقدند «ذکاوت» در عربی به کار نرفته و از ساخته‌های فارسی‌زبانان است؛ اما این واژه دست‌کم از سدۀ هفتم در متن‌های معتبر فارسی به کار رفته و در عربی…
برخی معتقدند این کلمه به‌معنای «نفوذکردن، رخنه‌کردن» غلط است؛ اما در عربی «رسوخ» به همین معنی به کار رفته است و با حرف اضافهٔ «فی» معنای «(در ذهن) فروکردن و…
برخی معتقدند «جِداره» در عربی یا در متون معتبر فارسی به کار نرفته است. اما فرایندِ ساخت اسم از اسم و پسوند «ـه» از فرایندهای زایای فارسی است و واژه‌های…
صاروج معرّبِ čārūg فارسی میانه است. ساروج نیز املای فارسی‌شدهٔ واژهٔ عربیِ صاروج است. امروزه در فارسی املای صاروج کمابیش متروک شده است و این واژه را به‌صورت ساروج می‌نویسند…