ریشه‌شناسی

دهشت-ویراستاران
برخی معتقدند کلمهٔ دهشت در عربی فصیح نیامده‌ است. در عربی به‌جای آن دَهَش، به فتح اول و دوم، می‌گویند که در فارسی مستعمل نیست. پاسخ در عربی دهشة به…
ممهور-آیا ممهور درست است-ویراستاران
  برخی معتقدند ممهور به‌معنای «مهرشده» کلمۀ مجعولی است که در دورۀ صفوی از روی واژۀ مُهر فارسی به‌شیوۀ اسم مفعول عربی ساخته‌اند. بهتر است از استعمال آن خودداری شود.…
قلیان-غلیان-غلیون-قلیون-ویراستاران
برخی معتقدند اصل کلمۀ غليان / قليان نامعلوم است؛ اما غليان / قليان برگرفته از واژۀ عربی غَلْيون به همین معنیِ رایج در فارسی است. برخی معتقدند اصل کلمۀ غليان…
جیک‌وپیک-ویراستاران
«جیک» و «بُک» دو روی «قاب» است در نوعی بازی قدیمی که به «قاب‌بازی» مشهور بوده است. «قاب» استخوان پای گوسفند است. این استخوان تقریباً به‌شکل مکعب‌مستطیل است؛ شبیه قوطی‌کبریتی…
عنتر-انتر-معنی عنتر-معنی انتر-ویراستاران
برخی معتقدند «انتر» به‌معنای «بوزینه» فارسی است و با همین املا باید نوشته شود. اما «عنتر» واژه‌ای عربی است که در فارسی دستخوش تغییر معنایی شده و اشکالی ندارد. «انتر»…
تمسخر-ویراستاران-ریشه‌شناسی
​برخی معتقدند تمسخر در لغت عرب نیامده و از ساخته‌های فارسی‌زبانان در دوران متأخر است. پاسخ ۱. واژۀ تمسخر دست‌کم از سدۀ ششم، با بسامد بالا در متن‌های معتبر فارسی…
کانگورو-ویراستاران
اغلب می‌پندارند واژۀ کانگورو از یکی از زبان‌های بومی استرالیا وام گرفته شده و به‌معنی «نمی‌دانم» است؛ اما طبق پژوهش‌های میدانی جدید، در زبان گوگو ییمیدهیر واژۀ gangurru به یکی…
ری-ری‌کردن-برنج-ویراستاران
ری به‌معنی «(برنج) بلندی و کشیدگی بر اثر پختن» برگرفته از واژهٔ عربی «رَیع» است. در فارسیِ گفتاری بست چاکناییِ پایانی حذف می‌شود؛ در نتیجه «ریع» را، به‌پیروی از گفتار،…
بزدل-بز-ویراستاران-ریشه‌شناسی
برخی معتقدند این ترکیب ظاهراً در متون قدیم فارسی به‌ کار نرفته‌ است و بعید است که هرگز بز را که به چستی و چالاکی معروف است، ترسو دانسته باشند.…
فهرست