ریشۀ «غلیان» / «قلیان» چیست؟

برخی معتقدند اصل کلمۀ غليان / قليان نامعلوم است؛ اما غليان / قليان برگرفته از واژۀ عربی غَلْيون به همین معنیِ رایج در فارسی است.

برخی معتقدند اصل کلمۀ غليان / قليان به‌معنای «آلتی برای کشیدن تنباکو» نامعلوم است. آن را به هر دو صورت می‌نویسند؛ ولی غليان (با حرف «غ») رایج‌تر و ظاهراً صحیح‌تر است (اگر ریشۀ کلمه را غَلَيان = «جوشش» بدانیم).  

پاسخ

غليان / قليان برگرفته از واژۀ عربی غَلْيون به همین معنیِ رایج در فارسی است.

(Wehr, H. 1994, Arabic-English Dictionary, p. 799: “water pipe, narghile, hubble-bubble”)

واژۀ فارسی‌شدۀ غليان / قليان طبق قاعدۀ تصحیح افراطی (hypercorrection) ساخته شده‌ است. بسنجید با واژۀ عاميانۀ ماکارانی که از روی واژۀ ماکارونی و واژۀ عامیانۀ فُرغان که از روی واژۀ فرغون ساخته شده‌ است.