مه یا می؟
پنجمین ماه تقویم میلادی را فرانسوی‌زبان‌ها mai و انگلیسی‌زبان‌ها May می‌نویسند. تلفظ اسم این ماه در این دو زبان با یکدیگر متفاوت است: در فرانسوی آن را /me/ و در انگلیسی آن را /mey/ می‌خوانند.
از آنجا که آغاز آشنایی ایرانیان با جهان غرب از رهگذر فرهنگ و زبان فرانسه بوده، نام ماه‌های میلادی در زبان فارسی عموماً به‌شکل فرانسوی‌اش جا افتاده است. ازاین‌رو پنجمین ماه سال میلادی را باید همواره به‌صورت «مه» نوشت، نه «می».
مهِ ۲۰۱۸ یا مۀ ۲۰۱۸؟
اما در جاهایی که این کلمه به کلمه‌ای دیگر اضافه می‌شود، غالباً خطایی پیش می‌آید. همان طور که از آوانویسی صورت فرانسوی این اسم پیدا است، «ه» پایانی این واژه غیرملفوظ است. به‌بیان دیگر، «ه» در آخر این واژه صدای /e/ می‌دهد و نه صدای /h/؛ درست مانند «ه» پایانی در کلمه‌هایی نظیر «خانه»، «مدرسه»، «نامه».
به همین دلیل، هرگاه واژه‌ای به «مه» اضافه شود، مطابق قاعدۀ واژه‌های مختوم به «ه» غیرملفوظ، بین «مه» و کسرۀ اضافه، «ی» میانجی می‌آید و بسته به شیوه‌نامه‌ای که بر اساسش می‌نویسیم، باید از «ۀ» یا «ه‌ی» استفاده کنیم: «مۀ ۲۰۱۸/ مه‌ی ۲۰۱۸».
با این توضیحات، پیداست که نوشتن «مه ۲۰۱۸» و ملفوظ‌خواندن «ه» در این جایگاه، نادرست است.
3 دیدگاه. دیدگاه خود را ثبت کنید
سپاس از این مقاله.
چرا ما نباید از این گذرگاه عبور کرده و این اسامی رو دست‌خوش تغییر نکنیم؟
چند درصد مردم ما فرانسوی یاد می‌گیرند که ماه میلادی را به آن زبان بگویند؟
واقعا باید در این نوع ساختارها تجدید نظر شود.
بنده به شخصه انگلیسی رو به فرانسه ترجیح می دهم حتی اگر مه به می، کمیسیون به کمیشن و تلویزیون به تلویژن و غیره تبدیل شود.
درود و ممنون بابت بازخوردتان
پیش از اینکه دست‌به‌کار هر نوع تغییر و تحولی شویم، بایسته است دربارۀ چرایی آن تغییر و فایده‌هایی که از رهگذر آن عایدمان می‌شود، از خود سؤال کنیم. به‌راستی چه فایده‌ای نصیبمان می‌شود از اینکه اسم‌های جاافتادۀ ماه‌های میلادی را تغییر دهیم؟ وقتی سال‌ها است «مارس» می‌گوییم، چرا آن را به «مارچ» تغییر دهیم؟ ازاین‌گذشته، حتی اگر بپذیریم که خوب است اسم‌های جاافتادۀ ماه‌های میلادی را که به‌فرانسوی است، به‌صورت انگلیسی‌شان درآوریم، عقل حکم می‌کند که یکدست عمل کنیم؛ یعنی همۀ اسم‌ها را یا به‌فرانسوی بگوییم و بنویسیم یا به‌انگلیسی. اما آنچه در فارسی امروز عملاً رخ داده، نوعی نایکدستیِ نابجا است که اگر چندوچونش به‌خوبی نمایانده شود، کمتر کسی آن را می‌پذیرد. امروزه نامِ بیشتر ماه‌های میلادی را مطابق صورتِ جاافتادۀ فرانسوی‌اش می‌گویند و می‌نویسند و فقط نامِ چند ماه را به‌انگلیسی می‌گویند و می‌نویسند. درنتیجه، با ملغمه‌ای از اسم‌های فرانسوی و انگلیسی روبه‌روییم:
ژانویه (فرانسوی)، فوریه (فرانسوی)، مارس (فرانسوی)، آوریل (فرانسوی)، مِی (انگلیسی)، جون (انگلیسی)، جولای (انگلیسی)، آگوست (انگلیسی)، سپتامبر (فرانسوی)، اکتبر (فرانسوی)، نوامبر (فرانسوی)، دسامبر (فرانسوی).
این نایکدستی به‌هیچ‌روی مطلوب نیست و باید به‌شکلی یکسان عمل کرد. اما برای یکدست‌سازی چه باید کرد؟ در این راه می‌توان چند معیار را مدنظر قرار داد:
۱. تداول و جاافتادگی؛
۲. تلفظِ آسان‌تر و سازگاری آوایی با زبان فارسی؛
۳. بسامدگیری.
برپایۀ ملاک یکم و دوم، بی‌شک صورت فرانسوی این اسم‌ها برتری دارد؛ زیرا این نام‌ها هم پیشینۀ بیشتری دارد و هم برخلاف پاره‌ای از اسم‌های انگلیسی نظیر «جَنیوری» و «فبروری»، دشوارخوان نیست. ازطرف دیگر، چنان‌که از اسم‌های رایج امروزی این ماه‌ها در فارسی پیدا است، از نام دوازده ماه، فقط چهار تا را به‌انگلیسی می‌گوییم و می‌نویسیم. به‌بیان دیگر، هنوز بیشترِ اسم‌ها را به‌صورت فرانسوی‌شان می‌گوییم و می‌نویسیم و همچنان کفۀ اسم‌های فرانسوی می‌چربد. ازاین‌رو، منطقی‌تر این است که برای یکدست‌سازی، اسم‌های انگلیسی را به‌نفع اسم‌های فرانسوی کنار بگذاریم.
بد نیست نام ماه‌های میلادی را نیز در زبان انگلیسی و فرانسوی یکجا از نظر بگذرانید تا بهتر بتوانید دراین‌باره به نتیجه برسید:
ـ فرانسوی: ژانویه، فوریه، مارس، آوریل، مه، ژوئن، ژوئیه، اوت، سپتامبر، اکتبر، نوامبر، دسامبر.
ـ انگلیسی: جَنیوری، فبروری، مارچ، اِپْریل، مِی، جون، جولای، آگِست، سِپتِمبِر، اکتُبِر، نوِمبِر، دیسِمبِر.
با سلام. بسیار منطقی و علمی پاسخ دادید. متشکرم