ضروری است برای یکدستبودن نوشتههای وبگاههای فارسی و مهمتر از آن، حفظ زبان فارسی که پایۀ فرهنگمان است، نکاتی کوچک و ساده را رعایت کنیم. این چند نکته «شیوهنامۀ ویراستاران برای نگارش در وب» نام دارد و اینجا میبینیدش. لطفاً غشوضعف نکنید؛ چون خیلی ساده و باحال نوشتهایم. همهاش را هم خودتان بهتر از ما بلدید.
۱. غلط املایی
غلط املایی کلاً ممنوع است و گناهی نابخشودنی. اصلاً فکرش را هم نکنید.
۲. فاصلهگذاری
بین کلمات، یک فاصله باید وجود داشته باشد. دو فاصله یا چسباندن دو کلمه، ممنوع است. در داخل کلمات هم فاصلهگذاشتن ممنوع است. اگر خواستید حرفی را داخل کلمه، بزرگ درج کنید، باید از نیمفاصله استفاده کنید.
حالا نیمفاصله را چطور تایپ کنیم؟
نیمفاصله را فقط از یک راه میتوانید درج کنید: Ctrl+Shift+2. این دکمهها را از سمت چپ صفحهکلید بگیرید تا انگشت کم نیاورید!
الان میگویید: «ما راههای دیگری را هم بلدیم.» بگذارید خیالتان را راحت کنم: همهاش غلط است و نیمفاصلۀ اشتباه و کاذب درج میکند که توی وبگاهها بهشکل دیگری نمایش داده میشود؛ مثل Ctrl + – که میشود: ¬
البته در نرمافزار Tray Layout میتوانید با Shift+Space نیمفاصلهای کاملاً درست درج کنید. این نرمافزار بهترین اصلاحکننده صفحهکلید فارسی است و ضروری است همیشه با آن حروفچینی کنید:
راستی، «ها»ی جمع، «می» و «نمی» در ابتدای فعل و «تر» و «ترین» همیشه نیمجداست؛ یعنی با کلمۀ اصلی نیمفاصله دارد. «تر» و «ترین» سه استثنا دارد و در این سه تا فقط، باید بچسبد: بیشتر، کمتر، بهتر.
۳. ـۀ
روش ما استفاده از «ۀ» است، نه «هی»؛ چون روش فرهنگستان زبان و ادب فارسی است و قانون جمهوری اسلامی ایران و روش خطاطها و فارسیزبانها در چندصد سال گذشته و چند دلیل دیگر.
ۀ (ه با سریا) با ة (تگرد) متفاوت است. متأسفانه بهدلیل اِشکالی که تمام فونتهای فارسی دارند، این دو نویسه (کارکتر) غالباً یکشکل نمایش داده میشوند و شما هم ممکن است آنها را اشتباه درج کنید؛ اما وقتی متنتان میآید روی وبگاههایی که از قلمهای سالم مثل Tahoma یا Times یا Iransanse استفاده میکنند، شکل واقعیِ آن نویسه نمایش داده میشود.
الان شما ۀ و ة را عین هم میبینید؟ اوّلی سریا دارد و دومی تگرد است. اگر کپیشان کنید و در نوار آدرسِ بالای مرورگرتان بیندازید، متوجه میشوید تفاوت دارند.
پس چرا در اینجا بدون تفاوت میبینیدشان؟ زیرا قلمهای گروه B در رایانه شما غیراستاندارد و ناکاملاند. توصیۀ ما به شما این است که از فونتهای سالم IR استفاده کنید. این فونتها را از اینجا دانلود کنید.
برای درج ة (تگرد) از Shift+Z استفاده کنید و برای ۀ (یکوچک) از Shift+G. اگر از نرمافزار Tray Layout استفاده میکنید، برای درج ة از Shift+I استفاده کنید. برای درج ۀ هم به تنظیماتی ساده نیاز دارید که در راهنمای نصب آن وجود دارد. ببنید:
دوباره یادآور میشوم هیچوقت ة (تگرد) و ۀ (سریا) را جابهجا تایپ نکنید. فکر نکنید چون در رایانۀ شما ۀ است، همهجا ۀ خواهد بود. باید نویسهای درست درج کنید، به همین روشی که گفتم.
۴. گیومۀ فارسی
گیومۀ فارسی این است: «» از انواع گیومههای انگلیسی استفاده نکنید؛ ممنوع است: ” “ ‘ ‘ ” “ ‘ ’
دو پرانتز هم بهجای گیومه ممنوع است: (( ))
برای درج گیومۀ فارسی از Shift+L و Shift+K استفاده کنید. در Tray Layout هم باید Shift+G و Shift+F را بزنید.
۵. درج تاریخ
اینطوری تاریخ بنویسید: ۲۲بهمن۱۳۵۸، ۱محرم۱۴۳۲، ۱۱سپتامبر۲۰۰۱. بین روز و ماه و سال فاصله نگذارید.
دیگر اینطوری ننویسید: ۱۲/۱۱/۹۰ (راسته نوشتم، توی سایت چپه شد.)
اگر فقط ماه و سال بود، اینطور بنویسید: اسفند۱۳۹۰.
سال را همیشه کامل بنویسید: ۱۳۹۱.
در ماهها هم کلمۀ «ماه» را نیاورید و ننویسید: ۱۲اردیبهشتماه۱۳۹۱.
۶. عبارتهای دعایی
عبارتهای دعایی را کامل بنویسید: (علیهالسلام)، (علیهماالسلام)، (علیهمالسلام)، (سلاماللهعلیها)، (رحِمهالله)، (قدسسره)، (صلیاللهعلیهوآله)، (عجلاللهفرجه)
مانند نمونههای بالا، عبارتهای دعایی را داخل پرانتز بگذارید و نیمجدا بنویسیدشان؛ یعنی با نیمفاصله. اگر تایپکردنشان خیلی برایتان سخت است، از همین جا کپی کنید.
نکته: در متنی که قرار است بهصورت مکتوب منتشر شود، میتوانید از فونتهای نماد استفاده کنید. فعلاً بهترین فونت آزاد، ابوذر است. بهترین فونت دارای کپیرایت هم قلم برتر است که باید بخریدش.
۷. الله
این یعنی چه: «ا…»؟ بابا، کاغذ که نیست که دست بیوضو بخورد. کلمۀ «الله» را کامل تایپ کنید. برایش تشدید و اعراب هم نگذارید.
حتی برای کاغذ هم بهتر است «الله» را کامل بنویسید.
۸. اعداد فارسی، ک ی فارسی
در فونتها دو نوع کاف هست: فارسی و عربی. سه نوع یاء وجود دارد: یک نوع فارسی و دو نوع عربی. سه نوع هم عدد: فارسی و عربی و لاتین.
اینها با هم متفاوتاند و در فونتها هرکدام کد مخصوص به خود را دارند و بر اساس استاندار Unicode در همهجا از هم متمایزند. در تصویر زیر انواع این نویسهها را میبینید:
تفاوت این نویسهها باعث میشود اگر «کتاب» را با کاف فارسی تایپ کردید و بعد در جستوجو «کتاب» را با کاف عربی نوشتید، این کلمه پیدا نشود. همچنین اگر عددی را انگلیسی تایپ کردید، هم در نتیجۀ جستوجو با عدد فارسی پیدا نشود و هم در سایت، انگلیسی نمایش داده شود.
همیشه باید از نویسههای فارسی استفاده کنید.
برای درج اعداد فارسی
برای تایپ اعداد در متن فارسی، از نویسههای فارسی عدد استفاده کنید. صفحهکلید ویندوز، اعداد را انگلیسی تایپ میکند. برای اینکه بتوانید عدد فارسی تایپ کنید، ناچارید از Tray Layout استفاده کنید.
بلافاصله بعد از نصب Tray Layout و فقط برای یک بار، باید قسمت اعدادش را تنظیم کنید. بعد از این تنظیم، از قسمت بالای صفحهکلید میتوانید عدد واقعاً فارسی تایپ کنید و اگر خواستید عدد لاتین تایپ کنید، دو راه هست: از قسمت NumPad صفحهکلید؛ قسمت بالای صفحهکلید در حالت انگلیسیبودن زبان صفحهکلید.
برای درج ک ی فارسی
صفحهکلید ویندوز در حالت پیشفرض، ک ی عربی درج میکند. با Tray Layout میتوانید ک ی فارسی و نیز عربی بزنید.
۹. فاصلهگذاری نشانهها
در نشانههای درنگ: . ، ؛ : … ! ؟ ؟!
قبل: بیفاصله؛ بعد: فاصلۀ کامل.
در نشانههای دربَرگیر: «» ﴿﴾ [] {}
با درون: بیفاصله؛ با بیرون: فاصلۀ کامل.
استثنا: در نشانههای احترام، پرانتز اول را بدونفاصله با نامِ آن بزرگوار میآوریم: حضرت محمد(صلیاللهعلیهوآله)، امام زمان(عجلاللهفرجه).
نکته: در تعارض دو نشانۀ درنگ و دربرگیر، دومی حاکم است: .» ). )! ؟»
نکته: نقطۀ پایان، داخل گیومه یا پرانتز میآید.
وای، چه سخت بود! اگر مغزتان فسفر کم آورده است، اینهم مثال:
استاد، آقای موسوی، به من فرمود: «بهزودی [سخن مرا] میفهمی.» درک سخن او به زمان نیاز داشت: سه سال بعد، سخنش بهتجربه برایم اثبات شد؛ البته هنوز دیر نبود… .
این شیوهنامه را بهتدریج با هم کامل میکنیم. هرجا سؤالی داشتید، حتماً تا زندهام، از من بپرسید! اگر ابهام یا نظری دارید، لطفاً نه از خودتان ناامید شوید، نه از من، نه از زبان فارسی؛ بیاید تا حضوری یا تلفنی با هم صحبت کنیم. اگر سؤالتان کوتاه است، میتوانید همین جا دیدگاه بگذارید.
سربلند باشید و بانشاط
30 دیدگاه.
سلام
بسیار ممنون.
خیلی مفید بود.
بعد از ماه رمضون دوره ای در تهران ندارید؟
با درود به شما و همۀ پارسیدوستان،
۱- بنده نزدیک به دو سال است دنبال فونتهای فارسیِ منطبق با یونیکد میگردم؛ تاکنون، تنها سه دسته فونت یافتهام. آنها را در وبلاگ خودم توضیح دادهام (TranslatorPal.Blogfa.com). از میان آنها، فونتهای سِـری XB بسیار مناسب هستند. خواهشمندم «ویراستارانِ» گرامی به آنها توجه فرمایند.
۲- نرمافزار «ترِیلِتیآوت» (نه ترایلایوت!) بسیار محدود است و همۀ کاراکترهای مورد نیاز را ارائه نمیدهد؛ پیشنهاد بنده نرمافزار کاملِ زیر است:
Keyboard Layout Manager
از «ویراستاران» – که گروهی حرفهای است – انتظار دارم حرفهای عمل کند، نه مقطعی! اطلاعات این نرمافزار را هم در وبلاگم آوردهام. البته اخیراً نگارشِ رایگانِ آن هم تولید شده است. اگر از این نرمافزار یک بار برای همیشه استفاده فرمایـید، دیگر ناچار نمیشوید لقمه را دورِ سرتان بچرخانید.
۳- بسیار خوشنودم که گروهی حرفهای دست به کار شده تا به داد زبان پارسی برسد. خسته نباشید. دست مریزاد!
سلام. ممنون از زحمات شما
آیا بهتر نیست که «و …» را در جمله، با یک فاصله از قبل و بعد، درج کنیم؛ چون نماینده یک کلمه است. مثلا: «دانشآموزانی از مشهد، تهران، قم و … حضور داشتند.»
یا
«با حضور دانشآموزانی از مشهد، تهران، قم و … .»
پاسخ ویراستاران:
خیر؛ زیرا سهنقطه جزو نشانههای درنگ است و تمام نشانههای درنگ باید به پیش از خود بچسبند، بهجز نقطهای که پس از سهنقطه میآید.
نشانههای درنگ: . ، ؛ : … ! ؟
نشانههای دربرگیر: () «» [] گیومه قرآنی
نیم فاصله را درج میکند؟
[quote name=”ابوالقاسم قاسمی”]نیم فاصله را درج میکند؟[/quote]
بله، جناب آقای قاسمی.
نرمافزار Keyboard Layout Manager خودش همۀ کاراکترهای استاندارد یونیکد برای همۀ زبانها را دارد؛ کافی است «شما» انتخاب کنید.
البته من یک فایل خروجی هم برای کیبوردِ خودم درست کردهام که اگر مایل باشید میتوانم با ایمیل حضور شما و دوستان بفرستم تا ببینید و اگر پسندیدید، از همان استفاده بفرمایـید.
سلام. کمک آقاجان کمک!
کسی میدونه برای اینکه پاورقیها را در یک سطر پشت سر هم بنویسیم باید چکار کنیم؟
مثلا سه شماره۱، ۲ و ۳ را در یک سطر بنویسیم نه زیر هم.
عجله دارم همین که دیدید به دادم برسید…
خدا عوضتون بده. خیر ببینید از سرانگشتاتون!
پاسخ ویراستاران:
در وُرد، «هیچ» راهی برای این وجود ندارد. در زرنگار و اَدُبایندیزاین میشود؛ اما در وُرد، خیر. مگر اینکه پاورقیها را غیرخودکار و دستی درج کنید که آن هم، برای متنهای یکیدوصفحهای مناسب است، نه متنهای طولانی.
به نام خدا و با سلام. غلطهای ویرایشی متعددی در متون شما دیده میشود. آمادهی همفکری و همکاری هستم.mmoghabi@gmail.com
چرا از [b]صفحهکلید استاندارد فارسی نسخهی ۲[/b] استفاده نمیفرمایید؟
از این لینک زیر قابل دریافت است
http://persian-computing.ir/download/Iranian_Standard_Persian_Keyboard_(ISIRI_9147)_(Version_2.0).zip
با سلام و سپاس، برای من جای تعجب دارد که در این سایت از نوشتارهای متعدد و پیشگامانۀ دکتر فرهنگ مهروش در بارۀ فونتهای یونی کد، نحوۀ تایپ نیم فاصله در ورد، نحوۀ اصلاح صفحه کلید، و جز آنها، هیچ بهره ای ستانده نشده است.
پیشنهاد می کنم حتما این نوشته ها را ببینید.
ٍWWW.FMEHRVASH.COM
ٍٍhttp://fmehrvash.com/pazhuhesh.htm
http://fmehrvash.com/pazhuhesh/NimfaseleDarWord.htm
http://fmehrvash.com/fonthayeUnikod.htm
پاسخ ویراستاران:
۱. تشکر از دیدگاهتان. مطالب ایشان بسیار مفید است و مطالعهاش را به خوانندگان این نوشته توصیه میکنیم.
۲. نوشتههای دکتر مهروش را مخصوصاً دربارۀ فونت یونیکد و درج نیمفاصله، سالها پیش دیده بودیم.
۳. منظورتان را از بهرهستاندن و علت تعجبتان را نفهمیدیم. اگر منظورتان بازنشر مطالب ایشان است، دلیلی نمیبینیم نوشتههای ارزشمند ایشان را اینجا کپیپیست کنیم. اگر نکتهای خاص است، آن را بهصورت مصداقی ذکر کنید تا بهرهمند شویم.
درضمن، روش پیشنهادی ایشان برای درج نیمفاصله درست نیست.
سلام
در قواعد نقطهگذاری آکسفوردی، که در همهجای دنیا- در هر زبانی- پذیرفته شده، ویرگول پیش از بستن گیومه میآید، نه پس از آن.
نمونه: بهجای «غیرقابل اجتناب،» بنویسیم…
پایدار باشید.
من متوجه نکته ها نشدم ممکنه بیشتر توضیح بدید؛ یعنی چی در تعارض درنگ و دربرگیر دومی حاکم است؟ اگر نقطه پایان مربوط به مطلب داخل گیومه نباشه و مربوط به متن پیش از گیومه باشه کجا میاد؟
پاسخ ویراستاران:
۱. اگر در جایی نشانۀ دربرگیر و درنگ در کنار هم آمدند، قاعدۀ فاصلهگذاری دومی را رعایت میکنیم. مثلاً اگر .) آمد، به قاعدۀ پرانتز عمل میکنیم که با بعدش فاصله دارد و با قبلش نه.
۲. نقطه باید بیرون گیومه بیاید.
آقای قاسمی! شما برو شعر بگو یا داستان بنویس؛ خداییش خیلی خوب مینویسی اگه خودت نوشته باشی
سپاس از شما. من تازه با این تارنمایتان آشنا شدم. نوشتارهایتان خیلی سودمند بود. قلم شما هم خیلی شیواست و دلنشین.
سلام خسته نباشید
باسپاس از سایت خوبتون
می شه بگید چطور باید گیومه فارسی بزنیم.
هرچی میزنم اینجوری می زنه »« که غلط است و می خوام مثل شما درست و فارسی بزنم . ممنون اگه راهنمایی ام کنید.
سلام
دو تا نکته:
1. بعد از استاد ! نمی آید؟ چون ندا به نظر می رسد.
2. بهزودی مگه دو کلمه نیست چرا نیم فاصله دادید؟
پاسخ ویراستاران:
۱. بعد از ندا، نباید ! بگذارید؛ مگر اینکه این ندا با حالت خاص و عاطفهای شدید همراه باشد؛
۲. «بهزودی» چون قید است، باید نیمجدا شود.
متشکریم
با سلام ودرود فراوان
حالا چرا میزنید؟
بچه ترسید دوست عزیز
ولی از شوخی گذشته ، بحث تخصصی بود ، خودتون فرمودین ویراستاران
حال آنکه ما نویسنده هم نیستیم، وب نویسی بیشتر در حوزه رسانه است.
اما بدیده منت، تا جاییکه صفحه کلید یاری کند ، سعی خواهیم کرد.
سلام.نقطه پایان جمله ای که درون گیومه باشدبایددرون گیومه باشدیابیرون….
بالافرمودیدداخل گیومه..ولی درپاسخ به چندنفراول فرمودیدبیرون گیومه….
منظورتان چیست؟
درود استاد.
هروقت دست به قلم شدهاید، ما را با رؤیای رنگینکمان به پرواز بر دشت شقایق و آویشن بردهاید. امیدواریم سالها زنده باشید و گل بچینید و ما هم دیگربار از شما سؤال بپرسیم!
سؤال: هرکدام از دوستان در شیراز اشکالهای جورواجوری درموردِ ترایلایوت دارند. مقدور است در یک صفحه همه اشکالهایی که ممکن است برای ترایلایوت پیش بیاد همراه با راهحل توضیح بفرمایید.
همانطور که ساناز از استرالیا هم گفتند، من لپتاپ یکی از دوستان نتوانستم در ویندوز۸ و آفیس2013 این برنامه را نصب کنم.
[quote name=”ابوالقاسم قاسمی”]درود استاد.
هروقت دست به قلم شدهاید، ما را با رؤیای رنگینکمان به پرواز بر دشت شقایق و آویشن بردهاید. امیدواریم سالها زنده باشید و گل بچینید و ما هم دیگربار از شما سؤال بپرسیم!
سؤال: هرکدام از دوستان در شیراز اشکالهای جورواجوری درموردِ ترایلایوت دارند. مقدور است در یک صفحه همه اشکالهایی که ممکن است برای ترایلایوت پیش بیاد همراه با راهحل توضیح بفرمایید.
همانطور که ساناز از استرالیا هم گفتند، من لپتاپ یکی از دوستان نتوانستم در ویندوز۸ و آفیس2013 این برنامه را نصب کنم.[/quote]
در مورد برخی اشکالات جزئی تری لی آوت من هم موافقم. فقط کاش استاد آویشنی! این اشکال های جورواجوری را که شما و دوستانتان بهشان! برخورده اید، ذکر می کردید تا نوشته شما آغازگاهی باشد برای رفع آنها. (ببخشید که من خودم را ویرایش نمی کنم:)
در پاسخ به دوست عزیزمان آقای رسولی:
یکیاز اشکالها این است که در ویندوز۸ و ورد2013 وقتی ترایلایوت را روشن میکنیم، بعد از تایپ چندکلمه اگر CTRL+S را بزنیم دیگر نمیتوانیم تایپ کنیم و برای تایپ دوباره باید ترایلایوت را خاموش کنیم.
[quote name=”ابوالقاسم قاسمی”]در پاسخ به دوست عزیزمان آقای رسولی:
یکیاز اشکالها این است که در ویندوز۸ و ورد2013 وقتی ترایلایوت را روشن میکنیم، بعد از تایپ چندکلمه اگر CTRL+S را بزنیم دیگر نمیتوانیم تایپ کنیم و برای تایپ دوباره باید ترایلایوت را خاموش کنیم.[/quote]
دوستان اگر به جای نرمافزارِ محدودِ TrayLayout از نرمافزار کامل و استانداردِ Keyboard Layout Manager بهرهگیرند، دیگر ناچار نخواهند بود هر بار برای تایپ چند کاراکترِ ویژه آن را فعال یا غیرفعال کنند. این نرمافزار (دومی) کیبوردِ شما را یک بار برای همیشه اصلاح میکند، آن هم درست طبق دلخواهِ خودتان، و در هر برنامه یا ویندوز یکسان عمل میکند.
حتماً امتحان بفرمایـید.
درود.
محبت کنید به رایانامه من بفرستید. سپاس فراوان
Shirazvirayesh@yahoo.com
هعی روزگار … کاش منم پول داشتم و میومدم کلاس ویراستاری! مترجم بیکار هستم با افتخار :)))
کار نیست کار نیست کار نیست؛ همه تجربه می خواهند و آدم یاد چه می افتد؟ اول مرغ بود یا تخم مرغ؟؟
سلام دوست گرامی. کار زیاد هست. کارکنِ بیایراد یا کمایراد یافت مینشود!
درود بر شما
در «ویندوز ۱۰» صفحه کلید استاندارد فارسی -با نام «Persian (Standard) keyboard»- اضافه شده است، که مشکل اعداد فارسی و نیمفاصله را حل کرده است.
در صورت انتخاب این صفحهکلید:
۱. اعداد با نویسههای فارسی درج میشود.
۲. برای درج نیمفاصله (ZWNJ) از Shift+B استفاده میشود.
۳. برای اتصال مجازی (ZWJ) از Shift+~ اسفاده میشود.
پیشنهاد میکنم برای کاملتر شدن متن این نکته را اضافه کنید.
سلام. صفحهکلیدی استاندارد فارسیِ ویندوز، از ویندوز ۸.۱ بهبعد آمد. پیشفرضش هم، آن نیست و باید برویم فعالش کنیم. خوبیهایی هم دارد؛ اما چون بقیهٔ کلیدها را خیلی بههم میریزد، افراد بهسختی با آن کنار میآیند. در نظر بگیرید که «کاما» را باید با Shift+7 بزنید! اساس این صفحهکلید چیست؟ آرایش ابلاغشدهٔ سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران.
عنوان استاندارد: چیدمان حروف و علائم فارسی بر صفحه کلید رایانه
http://www.isiri.gov.ir/portal/files/std/9147.pdf
yon.ir/W2e9
بسیارعالی. به همه کسانی که دست به قلم دارند پیشنهاد می کنم این شیوه نامه را با خود داشته باشند. فایل شیوه نامهء دستور خط در سایت فرهنگستان موجود است. بر هر ویراستار داشتن آن الزامی است.
با تشکر
سپاس از نظر لطفتان. امیدواریم که تمام فعالان وب طبق شیوهنامه بنویسند.
با سلام
کلمه آن ها درست است یا آنها؟
سلام. طبق دستورخط فرهنگستان، «ها» هم چسبیده درست است و هم نیمفاصله. یعنی اگر یکیشان را پسندیدید، باید در تمام متن یکدست پیش بروید. انتخاب ما «ها»ی نیمجداست: آنها، اینها، کتابها، قلمها و… .