بریم سراغ تمرین بعدی. خانم، شما این جمله رو بخون. «نسبت به مسایل وارده بی‌تفاوت نباش». فکر می‌کنید این جمله چند تا غلط داره؟ همین جملهٔ فسقلی؟! یه عدد بگین. یه بار، یکی گفت ۲۵ تا! گفتم اگه تو تونستی ۱۱ تاشو بگی، من بهت یه ربع سکه میدم! من یه بار رفته بودم اردو شمال. طرف یه کار جالبی کرد؛ البته برا چزوندن مردم خوبه! گفت هرکی دو تا یه‌ریالی به من بده، من یه ربع سکه بهش میدم. شما باورتون نمی‌شه، کل سالن داشت جیباشو می‌گشت! می‌دونه نداره‌ها؛ ولی… . بعد آقاهه گفت حالا هرکی یه دونه داره بیاره! خلاصه همه سر کار بودند… .
خب، بگذریم. اینجا «نسبت‌به» کلیشه است و گفتیم حشوه؛ پس حذفش می‌کنیم.
«مسایل» را هم همزه می‌ذاریم.
«وارده» را می‌گیم واردشده، واردآمده. اگه بخوایم فارسی بنویسیم، می‌گیم چی؟ پیش‌آمده با نیم‌فاصله.
دیگه؟ غلط؟ خب، اینو نمی‌دونید. بچه‌ها برای «بی‌تفاوت» بنویسید گرته‌برداری معنایی. ما گرته‌برداری رو روز آخر می‌گیم. الان هی شروع می‌کنیم قطره‌قطره‌گفتن. روز آخر جمع‌بندی می‌کنیم. این‌جوری بهتر یاد می‌گیرین. ببینید دوستان، توی انگلیسی یه واژه‌ای هست به نام indifferent. چند سال پیش، اگه کسی توی فرهنگ لغت نگاه می‌کرد، زیرش نوشته بود بی‌اعتنا، بی‌توجه؛ ولی بی‌تفاوت ننوشته بود.
بچه‌ها، این گرته‌برداری از نوع معناییه. گرته‌برداری اصطلاحی و ساختاری هم داریم. این که چیه، الان مهم نیست. روز آخر می‌گیم؛ فقط بدونید که همهٔ گرته‌برداری‌ها یه ریشه بیشتر ندارند: تنبلی ذهن مترجم. مترجم هر وقت رسیده به این، به‌جای اینکه ببینه توی فارسی چه معادل خوبی داره، با خودش گفته: «خب، different یعنی تفاوت. in چیکار می‌کنه؟ منفی می‌کنه؛ پس می‌شه بی‌تفاوت.» این واژه توی فارسی خیلی بی‌معناست؛ مثلاً میگه: «تو به من بی‌تفاوتی.» توی فارسی، معنی این چی می‌شه؟ یعنی تو با من فرقی نداری! «اصلاً تو هم یه مدتیه به من بی‌تفاوتی». میاد تازه یه نسبت‌به می‌ذاره تنگش، میگه: «اصلاً ما نسبت‌به هم بی‌تفاوتیم». این که خیلی خوبه! یعنی ما یه روحیم در دو بدن! ما هیچ تفاوتی با هم نداریم. اگه توی فارسی از بی‌تفاوت استفاده کنیم یعنی اینا با هم فرق ندارن. می‌دونید می‌خواد چی بگه که اینو چپونده توش؟ این تفاوت از کجا اومده؟ یکیش همون گرته‌برداریه. یکیش هم خانم به شوهرش میگه من برای تو با دیگران تفاوتی ندارم! هاها…! نه، از اینجا نبوده، همون کار مترجمه که گرته‌برداری کرده؛ پس بچه‌ها «بی‌تفاوت» همیشه غلطه. به‌جاش باید بذاریم بی‌توجه یا بی‌اعتنا. indifferent توی انگلیسی نمی‌شه بی‌تفاوت. اون می‌شه no different. نمی‌گن… . نمی‌دونم چی نمی‌گن! هاهاها!
خب، پس این جمله چی شد؟ «به مسائل پیش‌آمده بی‌اعتنا نباش.»
زهرا کیوان‌فرد، مهر۱۴۰۰
zkeyvanfard213@gmail.com
