virastaran.net/a/19554

آیا «صمیمی» درست است؟

آموزش, اصلاح خطای دستوری, دقت‌ورزی معنایی, ویرایش زبانی, ویرایش و درست‌نویسی

ویراستاران-صمیمی-ریشه‌شناسی-دقت‌ورزی‌معنایی-معنی‌شناسی

برخی معتقدند کلمۀ صميمی در دوران اخیر در فارسی رایج شده‌ است.

پاسخ

۱. صميمی دست‌کم از سدۀ پنجم در متن‌های نجومی و در معنیِ تخصصی به‌ کار رفته‌ است:

قرن ۵: زهره و عطارد … چون‌که … يکی وا شمس اندر برجی باشند اندر يک درجه و ميانشان کمتر از پانزده دقيقه بود، صميمی گويند (المدخل، ص۷۸).

قرن ۵: تصميم آن است که ستاره با آفتاب باشد و يا به مقارنۀ او کمتر از شانزده دقيقه مانده بُوَد و يا از مقارنۀ او گذشته بُوَد به کمتر از شانزده دقيقه، تا بدين حد است ستاره را پس‌وپيش از آفتاب صميمی خوانند (بیرونی، التفهيم، ص۴۶۱).

قرن ۵: احتراق آن بود کی با جرم آفتاب بود صميمی (شهمردان، روضة المنجمين، ص۲۵).

آیا «تمسخر» درست است؟

٢. صميمی دست‌کم از سدۀ دهم، در معنی‌های دیگر، در متن‌های معتبر فارسی به‌ کار رفته‌ است:

قرن ۱۰: بلاشک هرگاه معانی ارتباط قديمی تجديد و مبانی اختلاط صميمی تأکيد يابد، تصديق اقاويل باطله و توفيق اباطيل کاذبه به جمعی کذاب غرضناک بی‌باک … نخواهد بود (قاضی احمد، خلاصة‌ التواريخ، ج۱، ص۱۰۵).

قرن ۱۱: غازی‌گرای خان نامۀ صداقت‌آميز … به خدمت اشرف نوشته … اظهار اخلاص و ارادت صميمی کرده بود (اسکندربیک، عالم‌آرای عباسی، ج٢، ص۱٢۷۸).

قرن ۱٢: نواب کامياب … از اين ضعيف که من‌جملۀ داعيان صميمی نوای سابق‌الالقاب است، خواهش نمودند که نسخۀ مزبور از زبان تازی به زبان فارسی، که فهمش اعم و نفعش اتم است، ترجمه نمايد (نورالدین جزایری، زهر الربيع، ج۱، ص٣).

قرن ۱٣: اين‌گونه مراقبات ملوکانۀ ايشان دليل دوستی و اتحاد صميمی با اعلیحضرت اقدس همايون شاهنشاهی است (فرخ‌خان، اسناد امين‌الدوله، ج٢، ص۲۸۵).

قرن ۱۴: تحمل اين زحمت را به‌جز از حکم عشق حقيقی و ارادت صميمی به اهل‌بيت پاک پيمبر به هيچ‌چيز حمل نمی‌توان نمود (سياحت‌نامۀ ابراهيم‌بيک مراغه‌ای، ص٣٣).

٣. در عربی صميمی به همین معنی رایج در فارسی به‌ کار رفته‌ است و باید با آن مانند دیگر واژه‌های عربی موجود در فارسی برخورد کرد (قیم ۱٣٩٣؛ Wehr 1994, p. 799: “cordial, hearty”).

نتیجه

صمیمی درست است.

مقالات پیشنهاد شده

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

پُر کردن این بخش الزامی هست
پُر کردن این بخش الزامی هست
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.

فهرست
کپی شد