#آواچهٔ ۳، ضمیر زائد

یک جملۀ انگلیسی دربارۀ «من» به من بگویید، ولی ضمیر «i» در آن جمله نباشد. دربارۀ تو و دربارۀ او و شما باشد، اما در جمله I و Youنباشد. دربارۀ ما باشد، اما we نباشد. نمی‌شود. اصلاً نمی‌شود. در آن زبان‌ها ما نمی‌توانیم جمله‌ای را شروع کنیم که دربارۀ ماست و ضمیری برایش نیاوریم؛ اما در زبان فارسی می‌شود و اتفاقاً طبیعی‌تر هم هست که آن ضمیرها ذکر نشوند.

یعنی چه؟
یعنی من بگویم «می‌بینم» نه اینکه «من می‌بینم».
«می‌بینیم»، «ما می‌بینیم».
«می‌روی»، «تو می‌روی».
ولی در زبان انگلیسی نمی‌توانید I و you و we و این‌ها را نیاورید.

مترجمان تنبلی که فارسی‌شان ضعیف بوده، وقتی به این جمله‌ها رسیدند، فکر کردند باید حتماً I و you و we را در فارسی ترجمه کنند. این غلط است و در فارسی آن‌قدر من و تو و ما و شما و آن‌ها و ایشان اضافه کرده‌اند که این غلط، غلط رایجی شده است.

طبیعی زبان فارسی نیست وقتی که می‌خواهید سوار ماشین شوید، در دفترچۀ راهنمای خودرو بنویسید: «شما وقتی سوار ماشین می‌شوید.» باید بنویسید: «وقتی سوار ماشین می‌شوید.» اما همین را در انگلیسی نمی‌توانید بدون you بگویید.

نباید این را وارد فارسی می‌کردند؛ اما کردند. شما مراقب باشید در متن‌هایتان ابتدای جمله‌هایتان تا می‌توانید من، ما، تو، شما، آن‌ها، ایشان استفاده نکنید؛ مگر برای تأکید. برای تأکید، عمدی است و باید هم بیاید و ویراستار هم حق ندارد آن را بردارد. «ما در جمع‌بندی خود به این نتیجه رسیدیم که»، «ما»یش را بردارید؛ مگر اینکه تأکید باشد. «ما در جمع‌بندی خود»، «آقا شما خودتان رسیدید؟»، «بله! ما رسیدیم».

«من دیدم»، «این صحنه را خودم دیدم»، «من با دو تا چشم‌های خودم دیدم». اینجا اگر دارند از شما بازپرسی می‌کنند، اگر بپرسند «دیدی؟»، بگویی «دیدم»، بپرسند «خودت دیدی؟»، بگویی «دیدم» و دوباره بپرسند «خودت دیدی؟»، اگر بگویی «دیدم. ببخشید من نمی‌توانم من و این‌ها را بیاورم؛ چون که ممکن است حشو باشد و جملۀ من از نظر ویرایشی غلط باشد.» در این صورت می‌فرستندت چند روز آب‌خنک بخوری تا آن‌وقت معلوم شود که تو این نکتۀ ویرایشی را درست استفاده کرده‌ای یا نکرده‌ای.

پس برای تأکید، به من و تو و ما و شما و ایشان دست نمی‌زنیم؛ اما برای غیرتأکید، تمام این‌ها در متن‌های فارسی باید برداشته شوند.

حال از کجا بفهمیم که این جمله دربارۀ «من» است، دربارۀ «ما» است، «شما» است، «ایشان» است؟

پاسخ: از فعل، از آخر فعل. به آن شناسه می‌گویند. رسیدم، رسیدی، رسید. در فارسی سوم‌شخص مفرد شناسه ندارد. نشانه‌اش این است که ندارد. رسیدیم، رسیدید، رسیدند. از این‌هایی که آن آخر است، می‌فهمیم که فاعل جمله کیست. پس نیازی نیست ضمایر در جملات فارسی بیاید. در متن‌های فارسی هم نبوده، بسیار کم بوده؛ مگر برای تأکید.

درس امروز: من، تو، ما، شما، ایشان؛ این‌ها را در متن‌هایتان تا می‌توانید بردارید. اگر برای تأکید نیست، غلط‌اند.

تاریخ انتشار در کانال تلگرامی «ویراسـتاران»: ۲۱اسفند۱۳۹۵.