وب فارسی به صحرایی شبیه شده که گاهی کسی از سر دل‌سوزی یک پیاله آب روی تَرک‌هایش می‌ریزد. این بسترِ پُر از فرصت، تشنهٔ افرادی دست‌به‌قلم و ذهن‌هایی خلاق است که روز و شب، هم‌نشین واژه‌ها هستند، به قلم خود احترام می‌گذارند و حرف‌هایی تروتمیز را در آستین ذهنشان جا داده‌اند. در این گفتار، به چرایی نیاز وب فارسی به وجود نویسندگان خلاق برای تولید محتوا می‌پردازیم و مهارت‌هایی را موشکافی می‌کنیم که باعث توسعهٔ برند شخصی و درآمد کارشناس محتوا می‌شود.
آنچه اینجا خواهید خواند:
چرا وب فارسی به اهالی زبان و ادبیات فارسی نیاز دارد؟
۱. دنیا عوض شده است…
۲. آب در حال سربالارفتن است و قورباغه‌ها در حال ابوعطاخواندن‌اند!
مسیرهای شغلی موجود در دنیای وب برای نویسندگان کدام است؟
۱. کارشناس محتوا برای بلاگ
۲. کارشناس محتوای محصول‌نویس
۳. کارشناس محتوای شبکه‌های اجتماعی
تسلط بر سئو، اما نه همهٔ سئو
تسلط پیداکردن بر کپی‌رایتینگ و دمیدن در شیپور تبلیغ
تسلط بر پروموت محتوا و آوردن تاس‌های شش‌تایی
سواد تحلیل دیجیتال؛ تسلط بر نوع مدرن باسوادی
شیرجه‌ای عمیق به دل شبکه‌های اجتماعی
فعالیت حرفهای در لینکدین و ساخت رزومهٔ آنلاین
دوباره نگاه کنید…
نظر شما چیست؟ دوست دارید کارشناس محتوا شوید؟
ما نویسنده‌ایم. نوشتن پیشهٔ ماست و قلم ابزاری است که به‌واسطهٔ آن، واژه‌های سرگردان ذهنمان را در کنار هم می‌نشانیم و مفهومی دل‌نشین را به تصویر می‌کشیم. بزرگ‌ترین لحظهٔ شاد زندگی‌مان هم زمانی است که کسی با خواندن این واژه‌ها، شادی را پیدا می‌کند، هوای دلش بهاری می‌شود و لبخندی دل‌نشین روی لبانش نقش می‌بندند.
بنابراین ما مسافرانی عاشق مسیریم. اگر مسیر همان مقصد باشد، باید یاد بگیریم که چطور مسافرهای بهتری باشیم. برای این کار هم، باید بتوانیم به خودمان جهت بدهیم و ابزارمان را به‌روز کنیم.
این واژه‌ها را بهانه کردیم تا به شما بگوییم که می‌خواهیم دربارهٔ مهارت نوشتن در وب با شما صحبت کنیم. اگر به‌اندازهٔ یک استکان چای‌خوردن به ما فرصت بدهید، پشیمان نخواهید شد. این را به شما قول می‌دهیم.
چرا وب فارسی به اهالی زبان و ادبیات فارسی نیاز دارد؟
برای پاسخ دادن به این پرسش باید از دو سو به آن بنگریم:
۱. دنیا عوض شده است…
روزگاری که در آن زندگی می‌کنیم، به‌طرز عجیبی با اینترنت گره خورده است. آدم‌ها بخش زیادی از عمرشان در وضعیتِ زُل‌زده به صفحهٔ لپ‌تاپ یا گوشی سپری می‌کنند. جسمشان در دنیای فیزیکی به حیات خود ادامه می‌دهد؛ اما ذهنشان با ماجراهای دنیای آنلاین، وب‌سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی سرگرم است.
با این حساب، ما که قلم و کاغذ به دست گرفته‌ایم هم، باید راهی برای نفوذ به این دنیای غیرفیزیکی بیابیم و بساط کارمان را جایی پهن کنیم که چشم‌ها و ذهن‌ها در آنجا سیر می‌کنند.
۲. آب در حال سربالارفتن است و قورباغه‌ها در حال ابوعطاخواندن‌اند!
دنیای آنلاین پر شده از کسانی که ادعای نوشتن دارند؛ اما در کمال تعجب، با واژه‌ها قهر کرده‌اند. آن‌ها به‌جای اینکه از چشمهٔ خلاق و جوشان ذهنشان کمک بگیرند، خیلی راحت از روی دست دیگران کپی‌های جانانه‌ای می‌کنند و سرشان را هم با افتخار بالا می‌گیرند که: «بله! به‌گوش و بهوش باشید که این را من نوشتم!»
البته ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود. نوشته‌های این افرادِ دست‌به‌کیبورد، پر است از اشکال‌های نگارشی، غلط‌های املایی و واژه‌های بیگانه‌ای که نمونه‌های آبدارشان در فارسی خودمان حیّ‌وحاضر هستند.
در حقیقت، وب فارسی به صحرایی شبیه شده که گاهی کسی از سر دل‌سوزی یک پیاله آب روی تَرَک‌هایش می‌ریزد. این بسترِ پُر از فرصت، تشنهٔ افرادی دست‌به‌قلم و ذهن‌هایی خلاق است که روز و شب، هم‌نشین واژه‌ها هستند، به قلم خود احترام می‌گذارند و حرف‌هایی تروتمیز را در آستین ذهنشان جا داده‌اند.
جالب اینجاست که صاحبان کسب‌وکارهای اینترنتی هم از این ماجرا گله‌مندند. نمونه‌اش همین مجموعهٔ علی‌بابا که می‌گفت ما یک آگهی استخدام برای کارشناس محتوا منتشر می‌کنیم و از میان ۵۰۰ رزومه‌ای که به دستمان می‌رسد، شاید به‌زور، یکی‌دو نفر را آن هم با ارفاق، قبول کنیم.
ناگفته نماند که همین ماجرا یکی از دلایل بزرگ بیشتر مجموعه‌ها برای چترانداختن روی محتواهای ترجمه شده است. محتوای ترجمه‌شده بد نیست؛ اما بخش زیادی از متن‌های ترجمه‌شده هم بسیار چِغِر و کج‌و‌کوله هستند و به‌زور از گلوی ذهن کاربر پایین می‌روند. این متن‌ها روان نیستند و اثری از رعایت اصول نگارشی در آن‌ها دیده نمی‌شود.
خلاصه اینکه اگر آب دستتان است، اول آن را بنوشید و سپس وب فارسی را دریابید که اوضاع بَسی قاراشمیش است!
فارسی در پهنۀ وب؛ آسیب‌ها و توان‌ها | سخنرانی محمدمهدی باقری در اجلاس «توسعه‌دهندگان وب فارسی»
مسیرهای شغلی موجود در دنیای وب برای نویسندگان کدام است؟
شاید بپرسید: «بسیار خوب، حالا بگو ببینم من اگر بخواهم با قلمم وارد دنیای آنلاین شوم، چه شغلی برایم وجود دارد؟» در پاسخ باید بگویم که تبدیل‌شدن به کارشناس تولید محتوا راستِ کارتان است. این شغل، تنوع خیلی خوبی هم دارد. اجازه بدهید چند نمونه‌اش را برایتان بشمارم:
۱. کارشناس محتوا برای بلاگ
این موضوع خیلی به همان نوشتن عادی و خوشمزه خودمان شباهت دارد. ما می‌توانیم دربارۀ موضوع‌های مختلف، حرفهای زیادی بزنیم.
۲. کارشناس محتوای محصول‌نویس
یعنی کسی که برای محصولات، متن‌های جذاب و خواستنی می‌نویسد.
۳. کارشناس محتوای شبکه‌های اجتماعی
این زمینه، حرفهای زیادی برای گفتن دارد؛ چون بسیار گسترده است. مثلاً حساب کارشناس تولید محتوا برای اینستاگرام از توییتر یا لینکدین جداست؛ چون ماجرا و حال‌وهوایشان از زمین تا آسمان با هم فرق می‌کند.
این‌ها نمونه‌هایی از صدها فرصت‌های نوشتن در فضای آنلاین است که می‌توانید آن‌ها را از آن خود کنید.
تسلط بر سئو، اما نه همهٔ سئو
حالا وقت آن رسیده است که سری به بخش مهارت‌های آنلاین بزنیم. در این بخش، خورجین مهارت‌های بیشترِ قلم‌به‌دستان آفلاین، خالی است و به همین دلیل، دل خوشی از نوشتن در این فضا ندارند و حتی گاهی در مقابل قانون‌های آن جبهه می‌گیرند. اولین مهارتی که باید بر آن تسلط داشته باشیم، سئو است؛ اما نه همهٔ سئو.
به‌احتمال زیاد، بیشتر کسانی که این گفتار را می‌خوانند، با مفهوم سئو بیگانه نیستند. سئو همان چیزی است که دستِ نوشته‌های ما را می‌گیرد و آن‌ها را به بالای نتایج جست‌وجوی گوگل می‌برد تا چشم همه به آن بیفتد. بنابراین اهالی ادب و ادبیات، چاره‌ای جز فشردن دست دوستی با سئو ندارند.
وقتی در فضای آنلاین دست به قلم می‌شویم، نوشته‌هایمان به‌جای روزنامه و کتاب، در همین فضا منتشر می‌شود. خوانندگان نوشتهٔ ما هم در این فضا حضور دارند و با کمک ابزارها و موتورهای جست‌وجویی مانند گوگل، به چیزی که نوشته‌ایم، دسترسی پیدا می‌کنند. با این حساب، دوستی با سئو، داشتن هوای مخاطب و گوگل به‌طور هم‌زمان است.
اگر یادتان باشد، در بخش نخست همین پاراگراف، با هم گفتیم که باید خورجین مهارتمان را از سئو پُر کنیم؛ اما نه همهٔ سئو. در واقع، وقتی پای مهارت سئو و کارشناس محتوا به میان می‌آید، طرف‌حساب ما فقط سئو محتوا است.
به‌عنوان یک کارشناس محتوا، با دیگر بخش‌های تخصصی سئو کاری نداریم. بنابراین نیازی نیست که با شنیدن سئو، لرزه بر جانمان بیندازیم که ای وای! سئو را دیگر کجای دلم جا بدهم؟ لینک و بک‌لینک را چه کنم؟ این تحلیل‌های بدقواره دیگر چیستند؟! و… .
ما فقط باید چشممان را به یادگیری مهارتی بدوزیم که به کارمان می‌آید؛ یعنی سئو محتوا. اگر می‌خواهید در این ماجرا قدرتمندانه شروع کنید، می‌توانید به مدرسهٔ دیجیتالینگ بروید، «نقشهٔ راه سئو محتوا» را حسابی زیرورو کنید و خورجینتان را از گفتارها، پادکست‌ها و نکته‌های باریک‌تر از مو پُر کنید.
تسلط پیداکردن بر کپی‌رایتینگ و دمیدن در شیپور تبلیغ
مفهوم مهم دیگری که روی آن دست می‌گذاریم، کپی رایتینگ است. یک نویسندهٔ محتوا در فضای وب باید بتواند محتوای خود را بفروشد. در واقع، بخشی از متن‌هایی که در فضای آنلاین می‌نویسید، باید جنبهٔ تبلیغاتی داشته باشد. شاید مَلات این ماجرا هنگام نوشتن در روزنامه، مجله یا حتی کتاب، کمتر باشد؛ ولی بازهم وجود دارد. وقتی آنلاین می‌نویسیم، خواه‌ناخواه با کمک قلممان بازاریابی محتوایی هم انجام می‌دهیم؛ چون می‌خواهیم کاربران را به‌سمت نوشته‌مان جذب کنیم.
گذشته از این، وقتی کارمان را به‌عنوان کارشناس محتوا در کسب‌وکارهای گوناگون آغاز می‌کنیم، باید به این موضوع توجه بیشتری داشته باشیم و حواسمان باشد که محتوایمان در راستای اهداف آن کسب‌وکار قدم بردارد.
با این حساب، اگر سری به کتاب‌های تبلیغ‌نویسی بزنید، کمی با اصول این کار آشنا شوید و زیرچشمی نگاهی به ماجرای بازاریابی بیندازید، مسیر حرکت خودتان در فضای آنلاین هموارتر می‌شود و به فردی خِبره در این زمینه تبدیل خواهید شد.
کارگاه آنلاین نگارش و زیبانویسی | دورۀ برخطِ نویسندگی خلاق غیرداستانی
تسلط بر پروموت محتوا و آوردن تاس‌های شش‌تایی
موضوع بعدی که باید به آن بپردازیم، «ترویج محتوا» یا «کانتنت پروموشن» است. لطفاً به آن چپ‌چپ نگاه نکنید؛ چون این بینوا فقط اسمش بَد در رفته و اصلاً هم موضوع سخت و پیچیده‌ای نیست.
اجازه بدهید بیشتر برایتان توضیح دهم. وقتی ما محتوایی می‌نویسیم، باید به‌جز گوگل، آن را در فضاهای دیگر و شبکه‌های اجتماعی ترویج کنیم تا بتوانیم از این دریچه، احتمال دیده‌شدن محتوایمان را بیشتر کنیم.
این موضوع یکی از بخش‌های جذاب وب به شمار می‌رود؛ چون می‌توانیم با انجام چند کار نه‌چندان پیچیده، مخاطبان محتوایمان را از مثلاً 100 نفر به 1000 نفر برسانیم.
ترویج‌کردن محتوا 11 روش مختلف دارد که دانستنشان برای اهالی قلم بسیار ضروری است. اگر دوست داشتید سر از کار این 11 روش و نکته‌های ریز و درشت آن دربیاورید، می‌توانید سری به گفتار «ترویج محتوا» بزنید.
سواد تحلیل دیجیتال؛ تسلط بر نوع مدرن باسوادی
یکی از مزیت‌های بزرگ نوشتن در فضای وب این است که می‌توانیم پس از نوشتن و انتشار و ترویج محتوا، ردپاهای باقی‌مانده را دنبال کنیم و واکنش کاربران به آن را زیر ذره‌بین تحلیل ببریم. برای این کار هم می‌توانیم از ابزارهای آنلاین بهره بگیریم. البته قرار نیست به تحلیلگری حرفهای تبدیل شویم. هدفمان این است که به‌اندازهٔ نیازمان، با این ابزارها و مفهوم‌هایی که در قلب خود نگه داشته‌اند، آشنا شویم.
مثلاً اگر محتوایمان را در وب‌سایت منتشر کرده‌ایم، می‌توانیم از گوگل آنالیتیکس کمک بگیریم یا اگر آن را در سوپر پیام‌رسان تلگرام قرار داده‌ایم، می‌توانیم از Telegram statistics برای تحلیل کانال تلگرام استفاده کنیم.
شاید با دیدن این اسم‌ها و ابزارها با خودتان بگویید: «ای بابا! اینکه دیگر میان‌بُری برای نوشتن نشد! این برای خودش یک پا نسخهٔ مصیبت است! تازه، یادگرفتن کار با این ابزارها کلی زمان می‌برد و اصلاً از ما برنمی‌آید!»
در اینجا می‌خواهم جیب‌هایم را بگردم، شجاعت‌هایم را روی هم جمع کنم، در مقابلتان بایستم و بگویم: «شاید چندان راحت نباشد؛ اما شما می‌توانید و اصلاً مجبورید این کار را یاد بگیرید!» روزگار همچون رودی خروشان در حال حرکت است. کسانی که اکنون نوشته‌های ما را می‌خوانند، روی قایق‌های آنلاینِ آخرین‌سیستم خود نشسته‌اند و منظرهٔ برکه‌های آرام کناری اصلاً به چشمشان نمی‌آید.
اگر می‌خواهیم فراموش نشویم و نوشته‌هایمان را به دست خوانندگانمان برسانیم و گوشمان را برای شنیدن و دیدن نقدشان تیز کنیم، باید از این ابزارها کمک بگیریم. این تنها راه برای حفظ‌کردن زحمت‌های بی‌دریغی است که برای نوشتن و خلق محتوای واقعی و جذاب به کار می‌گیریم.
شیرجه‌ای عمیق به دل شبکه‌های اجتماعی
شاید با خودتان بگویید: «من دیگر آن‌قدرها هم با اینترنت بیگانه نیستم. ساخت یک اکانت در اینستاگرام که دیگر کاری ندارد!» حق با شماست؛ ولی به‌عنوان یک کارشناس تولید محتوا، باید درک عمیق‌تری از مصرف‌کننده‌های محتوا داشته باشیم. باید بدانیم که مخاطب‌ها از هر شبکهٔ اجتماعی‌ای چه انتظاری دارند، به‌دنبال چه‌چیزی هستند و از چه لحن یا موضوعی خوششان می‌آید.
گذشته از این، اهالی قلم، خیلی در این شبکه‌های اجتماعی فعال نیستند یا اگر هم هستند، آن‌قدر سرشان در لاک خودشان است که کسی آن‌ها و محتوایشان را نمی‌بیند. به همین دلیل، نوشته‌های نادرست، اشکال‌های نگارشی و ویرایشی یا حتی واژه‌های عجیب‌وغریب چپانده‌شده در زبان فارسی در این شبکه‌ها بیداد می‌کند. نمونه‌اش همین «آیا» که خیلی‌ها در شبکه‌های اجتماعی، آن را به صورت «عایا» می‌نویسند و کلی هم به این موضوع مفتخرند! با این حساب، ما به کارشناس‌های محتوا در شبکه‌های اجتماعی هم به‌شدت نیاز داریم.
اگر آن‌ها از این شبکه‌ها فراری باشند، هیچ راهی برای پُرکردن این شکاف عمیق پیدا نمی‌شود. اهالی قلم با حضوری پررنگ‌تر می‌توانند مزیت رقابتی شگرفی را برای خودشان به وجود بیاورند. در کنار این ماجرا، زبان فارسی هم از دست‌درازی‌های بی‌دلیل تعدادی خردمندنما در امان می‌ماند.
فعالیت حرفهای در لینکدین و ساخت رزومهٔ آنلاین
شما باید لینکدین را بشناسید. این شبکهٔ اجتماعی حرفهای، بستری عالی برای برقراری ارتباط با دیگر نویسندگان و آشنایی بیشتر با نیازهای کاربران جدید است.
به‌عنوان یک نویسنده و کارشناس محتوا باید یک پیج لینکدین حرفهای برای خودتان بسازید و آثارتان را در آنجا هم ترویج کنید. داشتن یک صفحه پُروپیمان و حرفهای در لینکدین، چیزی در مایه‌های کارت شناسایی حرفهای شماست.
لینکدین به شما کمک می‌کند تا مهارت‌هایتان را رشد بدهید، با نویسندگانی که در حالت عادی دستتان به آن‌ها نمی‌رسد، ارتباط برقرار کنید و حتی فرصت‌های شغلی نابی را به چنگ بیاورید. این ماجرا خودش نوعی توسعهٔ برند شخصی هم به شمار می‌رود و دستی اساسی بر سر و روی درآمد شما می‌کشد. اگر خواستید بیشتر با ماجرای لینکدین آشنا شوید و آن را از جنبه‌های مختلف سبک‌سنگین کنید، می‌توانید سری به گفتار «لینکدین چیست؟» بزنید.
دوباره نگاه کنید…
هنوز هم می‌توان چیزهای زیادی دربارهٔ پیوند مبارک نویسندگان و دنیای آنلاین گفت؛ ولی دفتر این گفتار را می‌بندیم و باقی آن را به خودتان وامی‌گذاریم. صمیمانه پیشنهاد می‌کنیم که بخش اندکی از زمان نوشتنتان را به یادگیری کانتنت مارکتینگ و تولید محتوا در بستر وب اختصاص دهید؛ چون با این کار، هم به جیبتان و هم به وب فارسی، خدمتی بَس شگرف خواهید کرد.
خلاصه‌ای از آنچه با هم در مهارت نوشتن در وب گفتیم:
بخش بسیار بزرگی از کاربران در دنیای وب به سر می‌برند؛ بنابراین نویسندگان هم باید به این دنیا کوچ کنند.
نویسندگان می‌توانند در قالب «کارشناس تولید محتوا» به فعالیت در وب فارسی مشغول شوند.
تسلط بر سئو محتوا، شاه‌راه فعالیت حرفهای در دنیای وب است.
نویسندهٔ محتوا در فضای وب باید بتواند راهی برای فروش محتوای خود پیدا کند. به همین دلیل باید دربارهٔ تبلیغات و اصول تبلیغ‌نویسی مطالعه و تمرین کند.
ترویج‌کردن محتوا هم درست به‌اندازهٔ نوشتن محتوا مهم است. آن را پشت گوش نیندازید.
مسلط‌بودن به ابزارهای تحلیلی دیجیتال، فرصت کشف بخش‌های مشکل‌دار محتوا را در اختیارتان قرار می‌دهد.
فعالیت در لینکدین به شما کمک می‌کند تا رزومه‌ای آنلاین و حرفهای برای خودتان بسازید و برند شخصی‌تان را بنا کنید.
نظر شما چیست؟ دوست دارید کارشناس محتوا شوید؟
به‌عنوان یک نویسنده، میانه‌تان با وب فارسی چگونه است؟ آیا در این بَلبَشو، سنگری برای خودتان دست‌وپا کرده‌اید؟
