گزارش جشن هفت‌سالگی
مؤسسۀ «ویراستاران»

جمعه ۲۶آذر۱۳۹۵ ساعت ۱۵:۳۰ تا ۱۸
کتابخانۀ ملی، تالار اندیشگاه

چرا جشن؟
آدم‌ها تولدهایشان را به‌انگیزه‌های مختلفی جشن می‌گیرند. ما هم تصمیم گرفتیم در این هفت‌سالگی دور هم جمع شویم، با سه هدف:

۱. احساس «بودنِ» این نهاد و سرپابودن آن، آن‌هم در دورانی که از کسب‌وکارها بیشتر انتظار شکست‌خوردن می‌رود تا موفق‌شدن! اینکه از هر ۱۰ کسب‌وکار نوپا ۹ کسب‌وکار نمی‌توانند به حیات خود ادامه دهند و به بلوغ برسند، واقعیتی است جاری. شما چه با پرس‌وجوهای نفربه‌نفر و شمّی حساب کنید و چه با بررسی‌های علمی و تحقیقات بازار، درمی‌یابید که رکود بر سر بازارها و کسب‌وکارهای دنیا و ایران سایه انداخته است. در این میان، حال‌وروز کارهای فرهنگی به‌مراتب ناخوش‌تر است و همۀ آن‌ها روی مرزهای شکننده‌ای قدم می‌زنند که امیدداشتن به سال‌های آینده که هیچ، حتی به ماه‌ها و هفته‌های آینده را نیز مه‌آلود می‌سازد.
البته که وضع «ویراستاران» نیز در این آشفته‌بازارِ اقتصادی و فرهنگی، آن‌قدرها درخشان و عالی نیست؛ اما همین مهم است که «هست» و هفت سال است که هست و در چهار شهر نمایندگی فعال دارد و تعداد شاغلان تمام‌وقتش، در کمترین حد ممکن نیز، از ۱۵ نفر کمتر نشده است و در پررونق‌ترین روزها به ۴۶ نفر نیز رسیده است.
بله، ما در این سال‌ها نتوانسته‌ایم پس‌اندازی برای حرکت‌های بزرگ‌تر یا اصلاً برای روز مبادا جمع کنیم. هرچه آمده، رفته! هیچ‌وقت پول بزرگی گیرمان نیامده که بتوانیم سرمایه‌اش کنیم یا پشتوانۀ ایده‌های بزرگی سازیم که شب‌وروز در ذهنمان می‌چرخد؛ اما این هم مهم است که در تمام این فرازها و نشیب‌ها بدون حتی ۱ ریال کمک دولتی یا خصوصی، حتی از نوع وام، سرپا ایستاده‌ایم. خودمان از این پوست‌کلفتی‌مان متعجّبیم!

۲. احساس «مابودن» و تنهانبودن، با هم‌قدمیِ آدم‌های دلسوز و پُرکاری که دغدغه‌دار فرهنگ‌اند و «از بدِ حادثه اینجا به پناه نامده‌اند». می‌دانیم که عموم ویراستارها جزیره‌ای کار می‌کنند؛ یعنی «یک» فرد «یک» اثر را از ناشر می‌گیرد و چند ماه پای آن می‌نشیند و تحویلش می‌دهد. اما ما، از همان هفت سال پیش، ویرایش گروهی را پایه‌گذاری کردیم: چند ویراستار، با زمینه‌های آموزشی و تجربیِ تا حد ممکن واحد، زیر نظر یک سرویراستار، متن‌ها را ویرایش می‌کنند و با تعامل مداوم با یکدیگر و ارتباط مدام با سرویراستار، پیش می‌روند و کاری یکدست و سریع تحویل می‌دهند. این‌گونه بود که توانستیم بزرگ‌ترین پروژۀ ویرایشی در تاریخ نشر کشور را به‌انجام برسانیم. [برای اطلاع از این پروژه، بروید به صفحۀ نخست تارنمای ما، اواخر صفحه، بخش «مشتریان نامدار» و روی نشان «انتشارات علمی و فرهنگی» کلیک کنید.]

۳. تجدید دوستی‌ها، چنان‌که رابطه‌های «انسانی» همواره در نگاه ما ارزشمندتر از رابطه‌های «کاری» بوده و هست. برای این جشن به همکاران سابقمان زنگ زدیم و دعوتشان کردیم. به‌مانند هر نهاد و شرکت و جمعی، ما نیز همکارانی داشته‌ایم که چند ماه یا چند سالی با ما بودند و پس از آن، هرکدام به‌دلیلی نتوانستند به این همکاری ادامه دهند. نتیجۀ دعوت از آنان این شد:‌ از میان ۱۹ همکار سابق دفتر تهران، ۱۳ نفر آمدند، ۲ نفر را نتوانستیم پیدا کنیم، ۴ نفر نیز از قبل پاسخ دادند که در آن روز و ساعت نمی‌توانند بیایند. حسّ غرورانگیز ماجرا آنجا بود که همکاران سابقِ‌ «ویراستاران» با شوق‌وشور به دعوت ما لبیک گفتند و جمله‌هایی ازاین‌دست بیان کردند: «با سر می‌آییم»، «مگر می‌شود نیامد؟»، «ویراستاران خانۀ اول ماست» و «چقدر خوب که هنوز ما را فراموش نکرده‌اید». ارزش این احساس‌ها، در نگاه ما، از میلیون‌ها تومان پاداش و سود بیشتر است.

برگزیدن جای جشن
روز چهارشنبه ۱۷آذر۱۳۹۵ با ویراستارانِ «ویراستاران» در دفتر جمع شدیم تا هم دربارۀ زمان و مکان جشن گفت‌وگو کنیم و نظر بشنویم و هم اینکه برنامۀ «تغییر مسیر تارنما، از خبرمحوری به محتوامحوری» را با آنان در میان بگذاریم.
طی یک ساعت بحث و تبادل نظر، البته با چاشنی طنز، پیشنهادهای متنوعی برای جای مراسم مطرح شد که آقای معین پایدار آن‌ها را با خط خوش روی تابلو نوشت:‌ از باغ‌موزۀ ملک گرفته تا خانۀ استاد معین، از برج میلاد تا کاخ گلستان، از باغ گیاه‌شناسی تا سالن حسینیۀ یکی از دوستان، از غذاخانه‌های سنتی تا کافه‌های وسیع، از فقط رفتن به سینما تا پارک لاله و انواع جاهای دیگر که هرکدام مزیت‌هایی داشت و عیب‌هایی. برخی پیشنهاد کردند که به‌جای جشن، برویم کار خیر بکنیم و آن را رسانه‌ای کنیم؛ مثلاً «مؤسسۀ ویراستاران به‌مناسبت هفتمین سال فعالیت خود، از آسایشگاه جانبازان دیدن کرد و با دلجویی از…» یا «کودکان کار منطقۀ ۱۵ شهرداری، در برنامه‌ای که مؤسسۀ ویراستاران برگزار کرد، دو ساعت مهمان بازی‌های شاد و صحبت‌های مشاوره‌ای و پذیرایی و… بودند.» پیشنهاد کار خیر برای برنامۀ جشن رأی نیاورد؛ اما قرار شد در ماه‌های بعد و خارج از برنامۀ جشن انجامش دهیم.
ابهام‌ها هم کم نبود: هوا در آن روز مطبوع است یا نه؟ عصر بهتر است یا صبح؟ استاد و پیشکسوتی هم می‌آید یا اینکه یکدست جوانیم؟ راهِ آمدن برای همه‌ نوع افراد آسان است؟ و… . راستش، در آن جلسه نتوانسیتم به نظر نهایی برسیم و قرار شد تا معلوم‌شدن تعداد شرکت‌کنندگان و روشن‌ترشدن برنامه‌هایمان، به جست‌وجوها ادامه دهیم. مهدی صالحی نیز که هنر خاصی در جمع‌کردن این‌دست بحث‌ها دارد، باید خود را به کارگاه ویرایش برای خبرنگاران فارس می‌رساند و تا پایان آن جلسه نتوانست بماند.

جمعه عصر که کسی نمی‌آید!
برای تعیین روز و ساعت جشن، دو گزینۀ ممکن پیشِ رو داشتیم: جمعه عصر و سه‌شنبه عصر. یکی از دوستان که تجربۀ برگزاری برنامه‌های مشابه را داشت، در آن جلسه اصرار ورزید: «جشن را به‌هیچ‌وجه پنجشنبه و جمعه نگذارید. کسی نمی‌آید.» گفتیم: «چرا؟» گفت:

ما یک بار جمعه عصر برنامه گذاشتیم. گفتیم فیلم داغِ روز را پخش می‌کنیم، بعد از فیلم شام هم می‌دهیم، با خانواده هم بیایید، رایگان هم هست! مخاطبان آدم‌های فرهنگی بودند. به ۱۲۰ نفر پیامک زدیم، تک‌تک زنگ هم زدیم، دعوت‌نامۀ دیجیتال هم فرستادیم… . آخرش، چه شد؟ هیچ! فقط ۲۵ نفر آمدند. چرا؟ چون جمعه عصر بود. تازه، اگر شما جمعه بگذارید، فردایش هم عید ولادت پیامبر(ص) است و خیلی‌ها رفته‌اند سفر.

همه ماندیم! دچار شدیم به رایج‌ترین احساسِ هر برگزارکنندۀ هر مراسمی در هر جای دنیا: «نکند برنامۀ جشن را بگذاریم و کسی نیاید!» یکی دیگر هم این‌طور گفت:

چون برنامۀ جشن شما رایگان است، خیلی‌ها الکی نام‌نویسی می‌کنند! حتی اگر ۱۰۰ نفر هم نام نوشتند، مطمئن باشید حدود ۲۰ نفرشان می‌آید! ذات برنامۀ رایگان همین است. طرف چون پول نداده، آن روز با کوچک‌ترین کاری که برایش پیش بیاید، از آمدن منصرف می‌شود. حالا اگر نفری ۱۰۰۰ تومان بگیرید، قصه خیلی فرق می‌کند و خیلی‌ها دیگر الکی نام‌نویسی نمی‌کنند. آن‌هایی هم که نام نوشته‌اند، حتماً می‌آیند.

به‌هرحال، رایگان‌بودن را تغییر ندادیم و چون سه‌شنبه به شب یلدا می‌خورد، زمان را همان جمعه در نظر گرفتیم؛ اما تا شروع مراسم نیز این دغدغه رهایمان نمی‌کرد: نکند عدۀ کمی بیایند؟! در ادامه، دیدیم و شما نیز در این گزارش خواهید دید که چه شد!

آغاز نام‌نویسی
برنامه این شد: جمعه ۲۶آذر۱۳۹۵، ساعت ۱۵:۳۰ تا ۱۸. نام‌نویسی را در ایوَند تعریف کردیم. با کمال تعجب و البته افتخار، دیدیم خانم آرزو انواری نخستین کسی بود که نام‌نویسی کرد! نکتۀ عجیبش چیست؟ وقتی نخستین کارگاه «ویرایش و درست‌نویسی» را در تهران برگزار کردیم، یعنی مرداد۱۳۸۹، ایشان با اینکه ویراستار بودند، در آن کارگاه شرکت کردند و آن اوایلِ کارمان قوت قلبی برای ما شدند. دوستی ما از آن سال تا به امروز ادامه دارد و امید که بپاید.

پیغام‌وپسغام‌های تلگرامی هم، برای جشن پیشِ رو، در این روزها زیاد بود. در تصویر زیر، ابتدای پاسخ برخی دوستان را می‌توان دید:

جا یافت شد!
فروردین۱۳۹۴، به‌مناسبت ۱۰۰کارگاهه‌شدن، کارگاه شمارۀ ۱۰۱ و ۱۰۲ را در تالار اندیشگاه کتابخانۀ ملی و به‌صورت «رایگان» برگزار کردیم. این دو کارگاه با حمایت آن مرکز برگزار شد و امیدواریم که باز هم بتوانیم این کارگاه را رایگان یا ارزان در کتابخانۀ ملی برگزار کنیم. با تجربۀ دل‌نشینی که از حُسن همکاری آن مرکز داشتیم، به سرمان زد که این بار نیز برای جایابیِ جشن هفت‌سالگی‌مان، مسئله را با آنان در میان بگذاریم. در میان گذاشتیم. شد! آن‌ها نیز از همکاری با ما خاطرۀ خوبی داشتند. موافقت کردند و هماهنگی‌های اداری و فنی و حراستی‌اش را خیلی سریع و راحت انجام دادند. باورمان نمی‌شد. جا از اینجا بهتر ممکن نبود. شکر خدا و تشکر فراوان از ایشان.

برنامه‌های انجام‌ناپذیر!
اول بگوییم که چه برنامه‌هایی را در نظر داشتیم و نشد برگزار کنیم: به ذهنمان رسید که «نقال» بیاوریم و برایمان از شاهنامه بخواند. هم اینکه کمتر کسی این هنر را دیده است و هم اینکه با کار ما مرتبط است. چند جا زنگ زدیم. یکی‌شان قیمت نجومی گفت: «ساعتی ۲میلیون تومان، با تخفیف ۱میلیون!» بقیه هم گفتند: «از حدود ۲۵۰هزار تومان به‌بالا، اما خیلی دیر زنگ زدید و به‌هیچ‌وجه در این روزهای عید و یلدا و… فرصت خالی نداریم.» خوش‌حال شدیم که این هنر فاخر، رونق گرفته و جایگاه دارد. امید که در برنامه‌های دیگر بتوانیم از فرصت حضورشان بهره ببریم.

اجرای موسیقی نیز گزینۀ دیگر بود که به‌سبب تنگناهای حراستیِ کتابخانۀ ملی امکانش نبود. همچنین، می‌شد مسابقه‌های شاد و خودمانی مانند پانتومیم و جمله‌گویی و… اجرا کنیم که در حین مراسم، با آمدن مهمان‌های ویژه‌ای که در ادامۀ گزارش خواهید دید، اصلاً مطرحشان نکردیم…! عیبه. چه معنی داره ویراستارجماعت مسابقۀ ماست‌خوری شرکت کنه! دِهه!

چند نفر نام نوشتند؟
در دعوت‌ها، اصرار می‌کردیم که حتماً نام بنویسند تا آمار را بدانیم و بتوانیم برنامه را شایستۀ آنان سامان دهیم. سیر نام‌نویسی معقول بود و پیوستاری منطقی داشت. روز پیش از جشن، آمار رسید به ۱۰۰ تا: ۱۶ نفر اصفهان، ۱۵ نفر مشهد، ۶۹ نفر تهران. با توجه به حرف‌های آن دوستمان و تجربه‌های مشابه قبلی، با خود می‌گفتیم: «از این ۶۹ نفر، اگر ۳۰ نفرشان هم بیاید، عالی است.»
در مشهد، به‌دلیل کوچکیِ جا، سیدحمید حیدری‌ثانی از ما خواست که نام‌نویسیِ مشهد را ببندیم. گزارش برنامۀ مشهد را اینجا ببینید: جشن هفت‌سالگی ویراستاران
محسن ملاباشی، نمایندۀ اصفهان، پس از کلی جست‌وجو برای یافتن جای مناسب، کافه لیانا را برگزید و جشنشان را همانجا برگزار کردند.
در تهران، تا لحظۀ شروع مراسم، آمار نام‌نوشته‌ها به ۷۸ نفر رسیده بود. صندلی‌ها را شمردیم: ۶۸ تا بود.

آغازیدیم و آمدند
هنوز ۱۵:۳۰ نشده بود که ۱۲ نفر آمدند. نصف سالن که پر شد، برنامه را شروع کردیم؛ اما ساعت به ۱۶:۱۰ که رسید، تمام صندلی‌های موجود پر شد! مگر می‌شود؟! بابا، جمعه، شب عید، هوای سرد و باد شدید… . مگر قرار بود چه کنیم که این‌همه آمده بودند؟ خودمان مانده بودیم. هم خیلی خوش‌حال بودیم و هم کمی مضطرب: دیگر صندلی نیست، پذیرایی کم نیاید، یعنی چند نفرِ دیگر می‌آیند؟

طبق تعداد هدیه‌های تقدیمی، ۸۶ نفر به جشن تهران آمدند. همه هم مرتبط بودند، نه غریبه‌های گذری. آن‌هایی که دیرتر می‌آمدند، بزرگواری می‌کردند و سر پا می‌ایستادند. ده‌پانزده نفری هم، زودتر از پایان مراسم، خداحافظی کردند و برای رسیدن به برنامه‌های دیگرشان، از پیش ما رفتند. برای عکس پایانی ۷۱ نفر مانده بودند.

هدیه و خیرمقدم
راستی، در بدو ورود، دوسه نفر از همکارانمان به مهمانان خیرمقدم می گفتند و دو شاخه گل نرگس و یک خودکار تقدیمشان می‌کردند. از خانم‌ها نجفی و میرنظامی و عابدی متشکریم.

دکتر ذوالفقاری آمد!
استاد حسن ذوالفقاری فرموده بودند که به جشن ما می‌آیند؛ ولی ما هیچ جا اعلامش نکردیم! نمی‌خواستیم شهرت ایشان را خرج ‏اعتبار خودمان کنیم. اما واقعاً به قدم‌رنجه‌کردن ایشان بالیدیم. عضو فرهنگستان‌اند و مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی ‏دانشگاه تربیت‌مدرس. آثار تألیفی‌شان بیش از ۳۵ عنوان است و پژوهش‌هایشان پرشمار. حتی اگر ایشان را می‌شناسید، نگاهی به کارنامک (رزومه) ایشان بیندازید. کتاب کامل ایشان، راهنمای ‏درست‌نویسی و ویرایش، به‌طور کامل مباحث گستردۀ این وادی را در خود گنجانده است و لبریز است از مثال و جمله‌های ‏کاربردی و تمرین‌های پایانِ هر آموزه. این کتاب را در «سیر مطالعاتی ویرایش و درست‌نویسی»، پس از غلط ننویسیم ‏ابوالحسن نجفی، دومین منبع مفید معرفی کرده‌ایم.

بزرگان دیگری نیز…
مهمان عزیز دیگر جناب دکتر محمد حنیف بودند: نویسندۀ توانمند عرصۀ داستان، تنظیم‌کنندۀ اثر شاهکار سه‌جلدیِ زیروبم ‏داستان تألیف مرحوم حسین حداد و با ویرایش «ویراستاران»، نویسندۀ کلاه جادویی مجسمۀ مسی، نویسندۀ آن مرد از همان موقع بوی مرگ می‌داد، ‏منتقد و پژوهشگر. همچنین، جناب آقای دکتر علی‌اکبر نصیری، روانشناس و استاد دانشگاه و فعال فرهنگی و پدر خانم نصیری از همکاران طرازاولِ «ویراستاران»، با ‏آمدنشان ما را شگفت‌زده و مفتخر کردند. ‏

استاد ساعد مطهری آمدند: رئیس مجموعۀ خیریۀ سماوات که ۲۹ مؤسسۀ خیریۀ دیگر، ازجمله خیریۀ رعد، عضو آن‌اند. نیز، جناب آقای ربّانی، ‏از شورای تألیف کتب درسی و مدیر سابق مجلات رشد. جناب دکتر موسوی خطاط، پژوهشگر و مدیر سابق انتشارات دانشگاه توانبخشی، ‏قدم‌رنجه کردند. همچنین، آقای محمدرضا اربابی، رئیس انجمن صنفی مترجمان تهران به‌همراه خانم سیده‌هستی حسینی، مدیر ‏روابط‌عمومی این انجمن، تشریف‌فرما شدند.‏

محمدسرور رجایی نیز با آمدنش از راه دور، با دو فرزند نازنینش، ما را در شرمندگی فرو برد. این فرهیختۀ افغانستانی ‏روزنامه‌نگار و نویسنده است.‏ وقتی دورۀ ۱۰۷ «ویرایش و درست‌نویسی» را در خانۀ کتاب برگزار می‌کردیم، با فروتنی‌‌اش کل این دوره را آمد و در جلسۀ چهارم بود که به همه اعلام کرد: «امشب خندوانه را ببینید!» بله، او میهمان خندوانه بود.

در هوای سرد آن روز، ۳ نفر از سمنان تشریف آوردند:‌ خانم کواکبیان و دو دختر شاعرشان که هر سه در کارگاه‌های ما شرکت کرده بودند. نیز، ۱ همکار از اصفهان، ۱ بزرگوار از قم و ۲ عزیز از کرج. اتفاق ناخوشایندی هم افتاد: وَن‌های رابط بین کتابخانۀ ملی و ایستگاه متروی حقانی، بدون اطلاع قبلی، دقیقاً همان جمعه عصر کار نکردند. تصور کنید که خیلی از دوستانی که با مترو آمدند، حدود بیست دقیقه در باد تند و هوای سرد و بدون تابلوهای مسیرنما، تا کتابخانۀ ملی پیاده‌روی کردند! به‌محض اینکه این را فهمیدیم، همکارمان را با خودرویش فرستادیم تا شرکت‌کنندگانِ جشن را از مبدأ پیدا کند و بیاورد. خدا خیرت دهد، آقامحسن ربیعی.

مجری یعنی این!
نسرین تهرانی برایمان مجری‌گری کرد. او شاعر است و برندۀ جایزۀ انتخاب شاعر جوان. مدیر روابط عمومی تارنمای بزرگ «شاعران پارسی‌زبان» هم هست. دو کتاب شعر دارد: از باران پیاده شو (برگزیدۀ کتاب اول کشور) و زنی گم شده میان اشیا (چ۲). کتاب نثرهای ادبی‌اش نیز زیر چاپ است. خانم تهرانی بیانی دلنشین و قلمی گیرا دارد و شش سال است ویراستارِ «ویراستاران» است. عقاید یک دلقک اثر هاینریش بُل را همین اواخر ویرایش کرده و انتشارات علمی و فرهنگی به‌تازگی منتشر کرده است.

نشست‌های متن‌خوانی «ویراستاران» را نیز او راه انداخت. شرکت‌کنندگانِ این نشست‌های رایگان، طی ۱۵ ماه، از کلیله و دمنه و گلستان نکته‌گشایی کردند و این روزها دارند مرزبان‌نامه می‌خوانند. این‌ هم تصویری از نشست‌های متن‌خواهی «ویراستاران»، با جلسه‌گردانیِ نسرین تهرانی:

شروع کنیم دیگر!
مهدی صالحی با دعای قنوت جمعۀ امام‌رضا(ع) در حق امام‌عصر(عج‌) فضا را متبرک ساخت و با خیرمقدم‌گویی، استادان و پیشکسوتان را به حاضران در جشن هفت‌سالگی «ویراستاران» معرفی کرد. برای این معرفی، تعبیر زیبایی به‌کار برد، به‌دور از کلیشه‌های کلامیِ رایج: «بزرگوارانی منت بر سر ما گذاشتند و تشریف آوردند. بر خودم وظیفه می‌دونم که تک‌به‌تک نام ببرم و این منت‌گذاری‌شون رو به رخ خودم بکشم و به‌اطلاع بقیۀ دوستان هم برسونم.»

دکتر موسوی خطاط: شرکت‌هایی نظیر «ویراستاران» باید زیاد شود
از ایشان خواستیم دربارۀ ضرورت کارسپاریِ متن‌ها به ویراستار سخن بگویند. اکنون، چند نکته برگرفته از سخن کوتاه ایشان:

– در کتاب‌های دانشگاهی، به‌ویژه متن‌های ترجمه‌شده، بسیار می‌بینیم که در نحوۀ نگارش و حتی تایپ و درج عددهای آماری مشکلات زیادی وجود دارد.
– با ویراستارهای متعددی کار کردیم و با آن‌ها خیلی مشکل داشتیم و حرف همدیگر را خیلی متوجه نمی‌شدیم و… .
تا اینکه رسیدیم به گروه «ویراستاران» که آن‌زمان سه‌ساله بود! تجربۀ خیلی خوبی شکل گرفت. سطوح مختلفی تعریف کردیم و برخی متن‌های ترجمه‌ای حتی تا سطح بازنویسی پیش رفت. بعد از آن همکاری، خودِ من کارگاه بین‌المللی در این حوزه شرکت کردم و سندهای ناشران بزرگ را مرور کردم. آن‌وقت فهمیدم که فرایند و سرعت کارِ مشترک ما و «ویراستاران» چقدر شبیه بود به ناشران بزرگ در عرصۀ نشر علمی.
– ما در گسترش ویرایش در فضای مجازی و انتشار بر پلتفرم‌های تحت‌وب، مشکل داشتیم و داریم هنوز.
– عددهای اعشاری در متن‌ها خیلی به‌هم می‌ریزد. از اصلاحِ این بگیرید تا طرز جمله‌بندی‌ها و… نیاز به کارهای بزرگ دارد.
– جملۀ علمی باید به‌گونه‌ای باشد که حتی‌الامکان یک معنا از آن برداشت شود و صنایع ادبی در آن راه نیابد.
– وجود شرکت‌های موازی و شبیه با «ویراستاران» در فضای نشر کشور نیاز است.
– فرایندهای ویرایشی باید به‌سمت دانش‌بنیان‌شدن پیش برود و نرم‌افزارها و بسترهایی ایجاد شود که همکاری مشترکِ چند نویسنده در تولید یک اثر را آسان کند.

استاد ذوالفقاری در ۹ دقیقه ۱۰ نکتۀ مهم گفت
اکنون، متن کامل سخن جناب دکتر حسن ذوالفقاری را می‌خوانید در جشن هفت‌سالگی «ویراستاران». پس از متن، صوت آن را با کیفیت مطلوب گذاشته‌ایم و سپس فیلم آن را البته با کیفیت کم!

۱. خدمت خودجوش و بزرگ «ویراستاران»: روز بسیار خوبی است، به چند دلیل: هم مصادف است با ولادت نبی مکرم اسلام(ص) و هم جشن هفت‌سالگی گروه «ویراستاران» است، گروهی که از بدو تشکیلش بنده در جریان بودم. این گروه خیلی خودجوشانه پیش رفته است. اگر قرار بود چنین تشکیلاتی در یک بدنۀ دولتی ایجاد شود، هیچ‌گاه به این توفیق نمی‌رسید. من احترام زیادی قائلم برای این دوستان عزیز. تشکر می‌کنم، تبریک هم می‌گویم صمیمانه؛ برای اینکه خدمت بزرگی دارند می‌کنند و شاید خودشان هم ندانند که چه خدمتی دارند می‌کنند؛ گرچه، خب، ما که داریم می‌بینیم.

۲. مطالبه برای یادگیری درست‌نویسی: اگر ویراستاری، در بیست سال پیش، کاری تزئینی و جنبی بود، امروزه خیلی‌ها به لزومش پی برده‌اند. در دانشگاه، دوستان ما در رشته‌های فنی از ما می‌پرسند: «چرا این بچه‌ها این‌جوری می‌نویسند؟! اصلاً ما هیچ‌چیزی نمی‌فهمیم. بدیهی‌ترین چیزها رو رعایت نمی‌کنند.» و مطالبه دارند همیشه. این مطالبه خوب است و نشان می‌دهد که جامعه متوجهِ این شده که ما در نگارش و در رعایت اصول نگارش و ویرایش ضعف داریم. کارهای خوبی هم شده است و دارد می‌شود که در دو بخش عرض می‌کنم:

۳. بازبینی دستورخط: فرهنگستان، به‌عنوان متولّی درست‌نویسی، در حال بازبینی دستورخط و فرهنگ املایی است. از گروه «ویراستاران» به‌عنوان گروهی معتبر دعوت شده که در این اصلاح شرکت کنند. نظرهای اصلاحی‌شان را دوستان به ما داده‌اند. نظرهای خوبی بود، مفصّل‌تر از همه.

۴. «نگار»؛ نرم‌افزارِ کمک‌ویرایش: نرم‌افزاری هم هست با نام «نگار» که قرار است کار ویراستاری را در حوزۀ معادل‌های فرهنگستان و دستورخط و فرهنگ املایی، آسان کند. این روزها تقریباً مراحل آخرش را طی می‌کند و داریم مشکلات احتمالی‌اش را آزمایش می‌کنیم.

۵. جایزه به مطبوعات پاکیزه‌نویس: در حوزۀ «ترویج درست‌نویسی» دنبال این هستیم که به‌صورت تشویقی عمل کنیم. خیلی نمی‌شود آیین‌نامه‌ای، دستوری و بخش‌نامه‌ای پیش رفت. برای همین هم، سه سال است جشنواره‌ای در فرهنگستان برگزار می‌شود، با موضوع «جایزۀ فرهنگستان به مطبوعات». چون احساسمان این است که مطبوعات بیشترین آسیب را به زبان می‌زنند، از آنجا شروع کردیم. در این جشنواره، به مطبوعات پاکیزه‌نویس جوایزی داده می‌شود. [سه مدرسِ «ویراستاران» نیز جزو داوران این جشنواره‌اند.]

۶. سال بعد، ۵۱ کتاب مدرسه با برابرهای فرهنگستان: در آموزش‌وپرورش هم از سال ۱۳۹۲ همکاری‌هایی را شروع کردیم و خوشبختانه این نهاد هم به این مهم توجه کرده. کتاب‌های درسی گام بعدی است: سالانه بیش از ۱۸۰میلیون جلد کتاب درسی چاپ می‌شود و این کتاب‌ها عادت‌های نوشتاریِ بچه‌ها را شکل می‌دهد. اگر از همان ابتدایی، بچه‌ها درست بنویسند، خب طبیعتاً مشکلاتی در آینده نخواهیم داشت.

در ابتدایی، این کار شروع شده و در دبیرستان هم شاید نزدیک به ۲۰۰ جلد کتاب ویرایش شده، با رسم‌الخط فرهنگستان. گروه ویراستاری در آنجا مشغول شده و فعال هستند. درخصوص برابرها، کتاب زیست‌شناسی اولین کتابی بود که با ۱۳۰ برابرِ فرهنگستان منتشر شد. در سال آینده هم ۵۱ عنوان از کتاب‌های آموزش‌وپرورش را با توجه به برابرهایی که فرهنگستان وضع کرده، منتشر خواهند کرد. این، گسترش برابرهای فارسی است در کتاب‌های درسی. امیدواریم در سایر بخش‌ها هم این کار انجام بشود.

۷. کارشناسی‌ارشد ویرایش و نگارش: در کنار همۀ این‌ها، در دانشگاه هم رشته‌ای از پارسال مصوب شد و خیلی از دانشگاه‌ها در آن رشته دانشجو گرفتند: رشتۀ نگارش و ویرایش، در مقطع کارشناسی‌ارشد، در گروه‌های زبان و ادبیات فارسی. علاقه‌مندان می‌توانند در این رشته شرکت کنند و بسترهای دانشگاهی‌اش فراهم آمده.

۸. نهادهای غیردولتی برای کار صنفی و علمی: از نظر انجمن‌ها و ان‌جی‌اُها هم، چند گروه مانند گروه «ویراستاران» مشغول فعالیت‌اند. خود ما در دانشگاه، از سال ۱۳۸۴ تا امسال که حدود ۱۲ سال می‌شود، نزدیک به ۸۵ دورۀ ویراستاری برگزار کردیم، با ۱۵۰۰ دانشجو که عموماً از مقاطع بالا هستند که می‌خواهند کارهای تخصصی انجام بدهند. این‌ها مهم هست؛ اما در برابر کارهای بزرگی که باید انجام بشود و آن نیازی که زبان فارسی دارد به «توجه»، خیلی کم هست. من تصور می‌کنم که از حالا و از این جمع باید این کارها شروع بشود و در واقع، نهادینه بشود. شنیدم که امسال، یک انجمن صنفی شروع به‌کار کرده. این انجمن صنفی باید کارهای صنفی را پیش ببرد و انجمن‌های علمی هم نیاز هست که کارهای علمی را پیش ببرند. ما به‌کمک انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی درصددیم که یک انجمن علمی، نه صنفی، برای پیشبرد امور علمی ویراستارها تأسیس کنیم. اساسنامه‌اش برای بررسی به وزارت ارشاد داده شده.

۹. سطح‌بندی ویراستارها با آزمون‌های علمی: امیدواریم که با برگزاری آزمون‌های سطح‌بندی‌شده، به‌کمک همین گروه «ویراستاران» و گروه‌های موازی دیگر، کار طبقه‌بندی ویراستاران را در مثلاً سه پایۀ یک و دو و سه انجام دهیم و با کلاس‌های آموزشی، سطح آنان ارتقا پیدا بکند، آن‌هم در عرصه‌های مختلف: هم ویرایش ترجمه، هم ویرایش در عرصه‌های مطبوعاتی و… .

۱۰. باز هم نیاز شَدید به ویراستار: ببینید، در عرصۀ مطبوعات نیاز خیلی زیادی هست: حدود ۶هزار عنوان نشریه در کشور داریم که این‌ها هیچ‌کدام ویرایش نمی‌شوند و ویراستار ندارند! حالا تصور کنید که این نیاز در آموزش‌وپرورش هست، در کتاب‌های چاپی مجوزگرفته از ارشاد هست و در تمام بخش‌ها به‌همچنین. امیدواریم که این‌همه نیاز بتواند ویراستارهای متناسب با خودش را پیدا کند، ان‌شاءالله.
خیلی ممنونم از این فرصتی که در اختیار بنده قرار دادید. باز هم سپاسگزارم.

صوت سخن دکتر حسن ذوالفقاری، در جشن هفت‌سالگی «ویراستاران»، کتابخانۀ ملی، تالار اندیشگاه، ۲۶آذر۱۳۹۵.

یکی‌دو دقیقه از آغاز سخن ایشان در صوت نیست. در متن بالا و فیلم زیر هست.

فیلم سخن دکتر حسن ذوالفقاری، در جشن هفت‌سالگی «ویراستاران»، کتابخانۀ ملی، تالار اندیشگاه، ۲۶آذر۱۳۹۵.
کیفیت تصویر و به‌ویژه صدا مطلوب نیست. فیلم‌برداری از نشست برعهدۀ ما نبود.

دکتر محمد حنیف: نوشتن بدون ویرایش ناقص است
آقای حنیف کمتر از ۳ دقیقه سخن گفت:

وقتی فهمیدم گردهم‌آیی «ویراستاران» است، با اینکه جای دیگه‌ای قرار گذاشته بودم، حیفم آمد نیایم که فقط عرض ادبی کنم؛ به‌عنوان کسی که می‌داند و شهادت می‌دهد که ویراستاران بخشی از وجودشان را در بسیاری از آثار می‌گذارند، بدون اینکه نامی از آن‌ها باشد. همین چند هفتۀ پیش در سمیناری در دانشگاه شهیدبهشتی، با برخی دوستان ازجمله آقای دکتر تُرکی صحبت می‌کردم. ایشان فرمودند: «یادتان می‌آید اولین کتابی که منتشر کردید، سال ۱۳۷۲ بود در حوزۀ هنری.» من واقعاً نمی‌دانستم ویراستار این اثر کیست. ایشان گفتند: «من آن را ویراستاری کردم!» برای من خیلی جالب بود که بدون اینکه اسمی از ایشان باشد، آن اثر پخش شده. من می‌دانم که آن اثر چقدر مشکل داشت و ویراستار چقدر این اشکالات را رفع کرده بود.
این تجربه در کارهای دیگر هم بوده؛ مثلاً کار سه‌جلدی مرحوم حسین حداد [زیروبم داستان] که من هم همکاری کردم، با آقای صالحی  و آقای باقری. واقعاً اگر ویراستار نبود، شاید این کار به این زیبایی و بی‌اشکالی منتشر نمی‌شد. تجربه‌ای کوتاه هم بگویم: در آخرین رمان من که منتشر شد، آقای حسن‌آبادی، اگر اشتباه نکرده باشم، ویراستار کار بود. من آنجا فهمیدم که چطور ویراستاری، اگر تخصصی بشود، چقدر می‌تواند در خدمت متن دربیاید، یعنی ویراستار متن‌های داستانی. برای من که خیلی آموزنده بود.
در نهایت، می‌خواهم عرض کنم: هیچ نویسنده‌ای نیست که بتواند ادعا کند که کارش بدون ویراستاری کارِ کاملی است. کارِ بدون ویراستاری مسلماً ناقص و غیرقابل‌اعتماد است. من اینجا حضور پیدا کردم که عرض کنم خیلی سپاسگزارم به‌خاطر زحمات شما. امیدوارم که ما شاهد گردهم‌آیی‌های سال‌های آینده هم باشیم.

صوت سخن دکتر محمد حنیف، در جشن هفت‌سالگی «ویراستاران»، کتابخانۀ ملی، تالار اندیشگاه، ۲۶آذر۱۳۹۵

شعرخوانی، از فریدون مشیری
آقای رضا صلاحی پیشنهاد شعرخوانی سرکارخانم بایه را چند روز پیش از جشن مطرح کردند. هر دو تشریف آوردند و خانم بایه با لحنی وزین، شعر زیبای فریدون مشیری با نام «درون معبد هستی» را برای جمع خواند:

بشر در گوشۀ‌ محراب خواهش‌های جان‌افروز
نشسته در پسِ سجادۀ صد نقش حسرت‌های هستی‌سوز
به دستش خوشۀ پربار تسبیح تمناهای رنگارنگ
نگاهی می‌کند سوی خدا، از آرزو لبریز
به‌زاری، از ته دل، یک «دلم می خواست» می‌گوید…

متن کامل شعر و صوت شعرخوانی سرکارخانم بایه، در جشن هفت‌سالگی «ویراستاران»، کتابخانه ملی، تالار اندیشگاه، ۲۶آذر۱۳۹۵

پویانمایی عمیقی دربارۀ کتاب
از دوست فیلم‌شناسمان، شمیم حنیف، خواسته بودیم که تکه‌فیلمی متناسب با موضوع جشن ما برگزیند و بفرستد. انتخاب وی این بود:

پویانمایی «كتاب‌هاى شگفت‌انگيز پرندۀ آقاى موريس لسمور»
اثر ویلیام جویس (William Joyce) و براندن اولدِنبرگ (Brandon Oldenburg)
برندۀ اسکار ۲۰۱۲، محصول ۲۰۱۱، استودیوی مون‌بات (Moonbot Studios)، امریکا، ۱۵ دقیقه، صامت

برای دیدن شرحی بر این پویانماییِ پرنکته، اینجا را ببینید.

خانم تهرانی، مجری جشن، لابه‌لای برنامه‌ها از گلستان می‌خواند و از کلیله و دمنه و نیز از سروده‌های خودش.

محمدمهدی باقری: کارنامۀ درخشانی داریم؛ اما از آن راضی نیستیم!
آقای باقری سخن خود را با این دو بیت، از شعر عمران صلاحی، شروع کرد:

من زبان فارسی را پاسداری می‌کنم     چون‌که دارم روزوشب ویراستاری می‌کنم
می‌کنم اقدام لازم را علیه «برعلیه»        هرکجا گنجشک می‌بینم قناری می‌کنم

سپس با بیان اینکه در کارگاه‌هایمان هر بیست دقیقه نرمش می‌دهیم، از شرکت‌کنندگان محترم خواست که برای تازه‌ترشدن و ظلم کمتر به جسمشان، چند ثانیه بلند شوند و بنشینند. وی سخنش را با این شروع کرد که «ویراستاران» چطور آغاز شد. در ادامه، بخش‌هایی از حرف‌هایش را با خلاصه‌سازی و تغییر می‌خوانید. صوت آن نیز در پایان متن آمده است:

ما دنبال این بودیم که اثرگذار باشیم، به درد مملکتمان بخوریم. وقتی از این دنیا می‌رویم، احساس کنیم نقش خودمان را در این دنیا گذاشته‌ایم و به‌اندازۀ خودمان دنیا را جای بهتری برای زندگی کنیم، حتی اگر این «اندازه» در حد چند تا نیم‌فاصله باشد که باعث بشود متنی بهتر خوانده شود.
پس از سرگشتگی‌های فراوان برای یافتن عرصه‌ای که بتوانیم اثرگذار باشیم، به‌لطف خدا با دنیای ویرایش و درست‌نویسی آشنا شدیم. من به‌پیشنهاد آقای صالحی، آلودۀ این راه شدم! کارگاه را پیش آقای صلح‌جو و طاهری در جهاددانشگاهی گذراندیم. اتفاقی که باعث شد «ویراستاران» راه بیفتد، اینجا بود: ما در کلاس سؤال می‌پرسیدیم. جواب‌ها این بود: این تعیین نشده، این تصویب نشده، شیوه‌نامه نیست، انجمنی نیست، مؤسسه‌ای نیست و… و این خیلی سخت بود! موضوع ویرایش و درست‌نویسی که موضوع بکر و نوآورانه‌ای نبود که تازه بخواهد کشف بشود و برایش تشکیلات و مجموعه و روال و… راه بیفتد. چرا نیست؟!
این باعث شد شروع کنیم. چند بنا را از همان ابتدای فعالیتمان در پیش گرفتیم: ویرایش را رایانه‌ای و با حذف کاغذ پیش بردیم. این مسئله این روزها بدیهی شده است؛ اما هفت سال پیش برای خیلی از ناشران و نهادها اصلاً پذیرفتنی نبود.
ما از واحدهای رشد و کارآفرینی شهرداری منطقۀ ۱۵ شروع کردیم: سه سال و نیم در اتاقی ۱۶متری بودیم، در محلۀ طیّب در خیابان خاوران. در همان اتاق ۱۶متری، ویراستارهای تهران ما رسید به ۱۲ نفر. در همان اتاق ۱۶متری، رفتیم در شهرهای مختلف کارگاه گذاشتیم! همین‌جا دعای خیر می‌کنیم برای خانم نیکخواه و جناب دکتر لطفی که در آنجا خیلی با ما راه آمدند و کمکمان کردند.
و بعد از آن، آمدیم دفتر میدان انقلاب. «ویراستاران» کارنامۀ بیرونی درخشانی دارد. اما خودمان از خودمان راضی نیستیم!
ما ۳۳،۴۷۹،۲۱۱ واژه ویرایش کرده‌ایم، در قالب ۳،۴۸۸ اثر شامل کتاب و مقاله. تعداد مشتریان نهادی و انتشاراتی ما ۱۶۶ تاست و با کارآفرینی برای ۴۸ نفر، در ۴ نمایندگی، کارها را پیش برده‌ایم. از نظر آموزشی نیز ۱۴۲ کارگاهِ ۴۰ساعتی  با ۵ مدرس، برای ۴،۲۹۵شرکت‌کننده، در ۳۱ نهاد میزبان برگزار کرده‌ایم، در ۱۳ شهر ایران و ۲ شهر مونترال و هرات.
حالا شما تصورش را بکنید که در این ۷ سال و در ۱۳ شهر، چقدر خاطره داریم و با چه اتفاق‌هایی روبه‌رو شده‌ایم! آخرینش، کارگاه تابستان ۱۳۹۵ در شهر سمنان بود. برای تدریس این کارگاه رفتیم:‌ تصور کنید با بچه‌ای سه‌ساله و همسرم که هشت‌ماهه باردار بود! من ۲۰ ساعت از کارگاه را طی ۵ روز رفتم و آقای صالحی نیز ۲۰ ساعتش را با بچه‌ای شش‌ساله و نوزادی کمتر از یک سال! خب، فقط با عشق و علاقه رفتیم. چیزی هم برایمان از نظر مالی نداشت. یا برای کارگاه ۶۴ در اصفهان، آبان۱۳۹۲، هیچ‌وقت یادمان نمی‌رود: ۴۰ ساعت کارگاه بود و ما فقط ۱۰۰ ساعت رانندگی کردیم، بین تهران و اصفهان، طی پنج هفته!
اما چرا خودمان ناراضی هستیم از این جلوۀ بیرونی؟ چون فرهنگ درست‌نویسی در کشور ما هنوز ۵درصد فراگیرتر نشده، هنوز حساسیت زبانی به نوشته‌ها ایجاد نشده، هنوز اسم ویراستار می‌آید می‌گویند ویراسکار؟! هنوز خیلی‌ها ویراستار را نمی‌شناسند و نمی‌دانند چه‌کاره است. امیدواریم در روزهای هشت‌سالگی‌مان با رفتن به‌سراغ آموزش مجازی، بتوانیم در فضایی بازتر، با مخاطبان وسیع‌تر مواجه شویم. امیدوارم روزی، همۀ مردم حساس بشوند به درست‌نویسی؛ همان‌طور که ما حساس شدیم و همان‌طور که همۀ کسانی که به کارگاه ما آمدند، دیگر «خواندن» برایشان دشوار شد!

اینجا، آقای باقری از حضار خواست که در جشن هفت‌سالگی «ویراستاران» اندکی نیز آنان سخن بگویند: نظری، حسی، پیشنهادی، نقدی… .

خانم سمیرا فتحعلی آشتیانی: شما ویراستارها را بزرگ کردید!
من با مرکز نشر دانشگاهی همکاری داشتم و دورۀ دوساله‌شان را گذراندم. بعد با گروه «ویراستاران» آشنا شدم. وقتی مقایسه می‌کردم می‌دیدم که حتی ریزه‌کاری‌هایی که هیچ‌جا به‌حساب نمی‌آید، دنبالش رفته‌اند و قانون برایش گذاشته‌اند. مثل دیکتۀ نانوشته است: تا وقتی که ننوشته‌اند، همه ۲۰ می‌گیرند. این‌ها واقعاً زحمت کشیدند، برای هرچیز.
همت عالی داشتند که فقط در تهران نماندند و این خیلی مهم است. ویراستارها خیلی مهجورند و حتی در حد شناسنامۀ کتاب هم به رسمیت شناخته نمی‌شوند.
و باز اینکه این‌قدر دوام آوردند: ۷ سال! واقعاً پایمردی کردند. کاری کردند کارستان. به‌عنوان یکی از شاگردان قدیمی‌شان، می‌خواستم به‌نوبۀ خودم تشکر کنم. ویراستارها را بزرگ کردید! ان‌شاءالله که به راهتان مستمر ادامه دهید و به موفقیت‌های خیلی بهتری برسید.

مهرداد عبادی: شعری درباب پذیرایی‌های «ویراستاران»
آقای عبادی در دورۀ ۱۳۷ ما شرکت کردند. در همان کارگاه، شعری سرودند در وصف خوراکی‌های زمان استراحت. پذیرایی‌های کارگاه‌های «ویراستاران» همیشه عالی و زبانزد بوده؛ البته بدون اینکه خودمان جایی به آن اشاره‌ای کنیم و با آن بخواهیم افراد را جذب کنیم! با آمدن خانم شاد به مجموعه، در تیر۱۳۹۴، کیفیت پذیرایی‌ها چند برابر شد: پورۀ سیب‌زمینی، نون‌پنیرسبزی، لبو، شربت، هندوانه و… . شعر مهرداد عبادی به جنبه‌هایی از کارگاه اشاره می‌کند:

در کلاس درس، وقت استراحت تا که شد         سبزی و گوجه خیار و بربری آماده شد
بر سر میز غذا آن سفرۀ پر زرق‌وبرق                ملت قحطی‌زده با جز غذا بیگانه شد
فکر ویرایش رها کردیم و مشغول شکم             از سماجت در چپاول سفره دیگر پاره شد
مرسی از این پورۀ خوشمزه‌ات خانوم شاد         باقری از دور: «مرسی» نه! زبان درمانده شد
با دهانِ پرشده از بیسکوییت و شیر و نُقل         صحبت از کاما و اصل لهجه‌دار جمله^* شد
چای و شیرینی کنار متنِ ویرایش‌شده               این کلاس درس مثل خانه‌های خاله شد
بعد صرف هندوانه، خربزه یا بستنی                  صالحی با خنده آمد گرچه از ما خسته شد
از چهل ساعت کلاس پرثمر از هر نظر              بخش اصلی، بعد کژتابی، خوراکی خوانده شد^**
[_* منظورش «اصل خِسّت» در کاربرد کاما، با لهجۀ شیرین اصفهانی است.
_** به‌طنز گفته بودیم که: از کلاس ما دو چیز یادتان می‌ماند: یکی کژتابی، یکی پذیرایی!]

مهرداد کمی هم صحبت کرد: راستش من به این کارگاه آمده بودم برای اینکه چیزی یاد بگیرم برای کسب درآمد؛ ولی بعدش خیلی استفاده کردم و حساسیتی که فرموده بودید، در من ایجاد شد و حالا، فارغ از درآمدی که داشتم، خیلی خوب شد که فارسی برایم اهمیت بیشتری پیدا کرد و به این موضوع خیلی بیشتر توجه می‌کنم. سر این قضیه، از شما خیلی سپاسگزارم.

آقای خوجگی: طلبه‌ام، با دغدغۀ درست‌نویسی
من کارگاه ۱۱۶ را در قم با آقای صالحی گذراندم. چون در حوزۀ علمیه طلبه هستم، دغدغۀ درست‌نویسی داشتم و وارد این فضا شدم. بعدِ شرکت در کارگاه، واقعاً خواندن خیلی برایم سخت شد. همسرم نیز در حوزۀ کودک و نوجوان قلم می‌زنند و از جانب ایشان عرض می‌کنم که:‌ در حوزۀ کودک و نوجوان، ویراستار کم است و همه از نبودِ مرجع و نبودِ آشنایی با دقت‌های روان‌شناسانه گله می‌کنند.

محمدرضا اربابی، رئیس انجمن صنفی مترجمان تهران و مدیر فصلنامۀ صنعت ترجمه

خیلی خوش‌حالم که در جمعتان هستم؛ با اینکه ویراستارها و مترجمان یک‌ذره هَووی همدیگرند! ما یک گفت‌وگوی کوتاه تلویزیونی کردیم. فایلش پخش شد. آقای باقری پنج تا غلط از ما گرفت!
کار بسیار سختی را این دوستان شروع کرد‌ه‌اند. هفت سال پیش آقای صالحی را در کافی‌شاپ دیدم و از آنجا با «ویراستاران» آشنا شدم. خوش‌حالم که این مجموعه امسال هفت سالش است. حقیقت امر این است که استمرار فعالیت‌ها در کشور ما کار بسیار سختی است، به‌ویژه اگر مستقل باشد و بخواهد روی پای خودش بایستد. البته مجموعۀ «ویراستاران» را شما نگه داشتید و البته گفتند پذیرایی‌هایش!
کار تشکّلی کردن، کار گروهی کردن، کار بسیار سختی است؛ اما بازدهِ بسیار خوبی دارد. قطعاً اثربخش خواهد بود برای همه. ما انجمن صنفی مترجمان را برای اولین بار در کشور، دو سال پیش ثبت کردیم و چهار سال کار میدانی کردیم تا بتوانیم ثبتش کنیم. تاریخ ترجمه در ایران از زمان مادهاست تا امروز؛ اما مترجمان از زمان مادها تا امروز انجمن صنفی نداشته‌اند!
ان‌شاءالله که دوستان بنده در «ویراستاران» همتی کنند و تشکّل عملیاتی و راهبردی و دِلی راه بیفتد. با شناختی که از دوستان، آقای باقری عزیز و آقای صالحی بزرگوار دارم، حتماً با کمک همۀ ماها می‌توانند این بار را به منزل برسانند.

استاد رضا بابایی، از قم، پیام متنی و صوتی فرستادند
از نویسندۀ اثر درخشان بهتر بنویسیم، جناب رضا بابایی، خواستیم که پیامی برای جشن هفت‌سالگی «ویراستاران» بفرستند. زحمت کشیدند و هم متن نوشتند و هم با صدای گرمشان آن را خواندند و همان روز جشن فرستادند. برای حاضران پخش کردیم:‌

سلام بر دوستان و یاران
سال‌ها پیش در کلاس ویرایش، دربارۀ توانایی‌ها و رسالت ویراستار سخن می‌گفتم که از گوشۀ کلاس، صدایی برخاست: «شما برای ویراستار بیش از ده شرط و صفت برشمردید. اما نگفتید که از همه مهم‌تر کدام است؟ دانش عمومی او؟ آگاهی‌های زبانی او؟ آشنایی او با موضوع متن؟ دقت؟ سرعت؟ تعهد؟ ذهن مبتکر؟ دانسته‌های دستوری و بلاغی؟ ذوق سرشار؟ انگیزۀ اصلاحگری؟ کدام؟»
اندکی اندیشیدم تا پاسخی در خور دهم. آنچه آن روز بر زبانم رفت، امروز با شما می‌گویم.
مهم‌ترین صفت و سرمایۀ ویراستار، عشق اوست؛ زیرا ویراستار کسی است که همۀ سرمایه‌های مادی و معنوی خویش را همچون آب روان، در پای نهال دیگران می‌ریزد؛ اما سهمی از برگ‌وبرِ آن نهال‌ها نمی‌خواهد. او کار دیگران را کار خویش می‌داند؛ اگرچه در روزگاری می‌زید که مردم بار خویش را هم بر گردۀ دیگران می‌گذارند. عشق است که قلم را به دست او می‌دهد تا از صخره‌های بی‌قواره و زمخت، تندیس‌های چشم‌نواز بیرون آورد. او از افقی به متن می‌نگرد که نویسندۀ متن از آن غافل است. اگر نویسنده، جنگل را می‌بیند، ویراستار یک‌یک درختان را. متن بیمار را تیمار می‌کند و قلم وحشی را رام و بندهای بی‌بندوبار را بسامان. و این‌همه، جز به معجزۀ عشق و مهربانی، ممکن نیست.
ویراستار، همان دایۀ به‌واقع مهربان‌تر از مادر است؛ آنگاه که مادر، فرزندآوری را چونان ثروت‌اندوزی می‌پندارد یا همچون تکلیف‌ شب‌های خسته.

معرفی کتابی کاربردی برای نویسندگی
اینجای برنامه، آقای باقری کتابی را برای رشد مهارت نویسندگی معرفی کردند که بسیار کاربردی و پرمثال و لبریز از نمونه و تمرین است و در سه جلد، ابعاد مختلف این هنر را به خواننده آموزش می‌دهد: کتاب کار نگارش و انشا، حسن ذوالفقاری، سه جلد، نشر طوس.

خواهران سمنانی شعر خواندند
خانم‌های کواکبیان شاعرند و شعر را خیلی هم خوب می‌خوانند. خیلی هم پایه‌اند: به‌اتفاق مادر فرهیخته‌شان، هم در تابستان در کارگاه‌های ما شرکت کردند و هم در پاییز به جشن ما آمدند! شعرشان را می‌شنویم:

دکتر سیدفرشید سادات‌شریفی، از مونترآل، پیام صوتی فرستاد
آقای سادات‌شریفی محقق پسادکتریِ ادبیات فارسی و پژوهشگر دانشگاه مک‌گیل است و به‌جرئت، کامل‌ترین کارنامۀ ممکن ادبی را به‌تناسب سنّ خود دارد! تا خرداد۱۳۹۵، یعنی پیش از رفتن به کانادا، «ویراستاران» را در شیراز نمایندگی می‌کرد. در مونترال نیز در مدت سه‌چهار ماه، انبوهی برنامه و نشست ادبی برگزار کرده و جریانی پردامنه به راه انداخته است. پیام صوتی وی به جشن هفت‌سالگی «ویراستاران» را بشنوید:

تشکر از دو همسر!
حالا نوبت تشکر از دو نفر است که بار اصلی فشارهای کاریِ «ویراستاران» را در واقع آن دو به دوش می‌کشند: همسران آقای صالحی و باقری! این دو عزیز، با همۀ نبودن‌ها و درگیربودن‌های شوهرانشان، زندگی با دو فرزند را می‌چرخانند:
خانم آموزگار، همسر آقای باقری، کارشناسی حقوق را در دانشگاه تهران و کارشناسی‌ارشد حقوق محیط‌زیست را در دانشگاه شهیدبهشتی گذرانده‌اند. خانم جولایی، همسر آقای صالحی، کارشناسی‌ارشد حقوق دارند و سطح دو حوزه می‌خوانند و مترجم هم‌زمانِ انگلیسی و عربی‌اند. به‌واسطۀ درگیرشدنِ تمام‌وقت و تمام‌قد همسرانشان به «ویراستاران» حتی در روزهای تعطیل و شب‌ها و…، این دو بانو سال‌هاست که خودشان را تمام‌وقت و تمام‌قد صَرف جمع‌کردن زندگی و تربیت‌کردن فرزند کرده‌اند و موفقیت‌های ممکنِ پیشِ رویشان را رها کرده‌اند یا خیلی کمرنگ پی می‌گیرند؛ چون پشت جبهه را نگه داشته‌اند!

نوبت عکس است!

اول، عکس با همکاران سابق و فعلی «ویراستاران»

حالا، عکس با استادان و پیشکسوتان

بعد، عکس دسته‌جمعی، در فضایی محدود و به‌صورت فشرده

بعد هم کیک جشن
اثر بسیار خوشمزۀ قنادی انسی (تنوری)، با مدیریت آقای فیروزی‌فر داییِ همسر آقای باقری.
کیک‌ها و شیرینی‌های اینجا این‌قدر تازه و پرمزه است که به‌درخواست دوستان، نشانی‌اش را اعلام می‌کنیم:
خ پیروزی، روبه‌روی خ چهارم نیروهوایی، جنب پمپ‌بنزین، قنادی انسی (تنوری)، ۷۷۴۷۵۶۰۳

تشکر ویژه از چند عزیز:
خانم دکتر همتی برایمان گلی و گلدانی آوردند، بس دل‌آرا.
جواد کاظمی و خانم نصیری، دغدغه‌دار، مدیریت می‌کردند فضای جشن را. ساسان فضلی نیز.
عباس حق‌خواه عکس‌ها را گرفت. گمان می‌کردیم فقط خوب شعر می‌گوید.

بخش ویژه: بازی با کاغذ
خانم مشیری متخصص انواع بازی‌هاست: فکری، حرکتی، گروهی، راهبردی و… . در کارگاه ۱۲۸ ما آمد و در هریک از استراحت‌های تمام جلسه‌ها، یکی از این بازی‌ها را اجرا کرد و شرکت‌کنندگان را درگیر جذابیت آن بازی ساخت. در جشن هفت‌سالگی «ویراستاران» نیز با بزرگواری آمد و با شیرینیِ بازی اوریگامی، حُسن‌ختام جشن شد.

و اما
در مشهد و اصفهان هم، هم‌زمان،
جشن هفت‌سالگی «ویراستاران» برگزار شد. 
گزارش متنی و تصویری آن را از تارنمای نمایندۀ مشهد، سیدحمید حیدری‌ثانی، بخوانید.
http://heydarisani.ir/1911

زندگی بس زنده است
سختی‌اش آسان است
شرطش این است که عاشق باشی
مثل ما دل‌داده
کورِ دنیا و به عشقت بینا
باقری