دقت‌ورزی معنایی

نان کثیف-نان حرمت دارد-ویراستاران
از زمان بچگی‌ام شنیده بودم که نان حرمت دارد و نان‌آور، عزت و اعتبار. همیشه هم بر این باور بوده‌ام که ارزش نان، فراتر از غذاهای دیگری است که می‌خوریم. مثلاً…
فکور-ویراستاران
برخی معتقدند فکور در لغت عرب نیامده و در متون‌ معتبر فارسی نیز به‌ کار نرفته‌ است؛ پس به‌کاربردن آن درست نیست. پاسخ ١. فکور دست‌کم از سدۀ ششم در…
ذکاوت-موسسه ویراستاران
برخی معتقدند «ذکاوت» در عربی به‌ کار نرفته و از ساخته‌های فارسی‌زبانان است؛ اما این واژه دست‌کم از سدۀ هفتم در متن‌های معتبر فارسی به‌ کار رفته‌ و در عربی…
رسوخ-راسخ-ویراستاران
برخی معتقدند این کلمه به‌معنای «نفوذکردن، رخنه‌کردن» غلط است؛ اما در عربی «رسوخ» به همین معنی به‌ کار رفته‌ است و با حرف اضافهٔ «فی» معنای «(در ذهن) فروکردن و…
سؤال‌پرسیدن-سؤال پرسیدن-ویراستاران

بعضی از ویراستارها، عبارت «سؤال‌پرسیدن» را غلط می‌دانند، چون می‌پندارند حشو است. این دسته از ویراستارها، اصطلاحاً دچار حشوانگاری شده‌اند. این کاملاً طبیعی است که زبان‌وَر از اسم فعل بسازد یا از فعل اسم بسازد و این دو را با هم در یک جمله یا حتا در یک عبارت به‌کار ببرد.

در نشست ویرایش، دوستان راجع به مطلبی در کتاب مبانی درست‌نویسی زبان فارسی معیار تحت عنوان «پسوند انهٔ نسبت» تردید داشتند که آن مطلب را در اینجا می‌آورم: کلمهٔ ماهانه…
جزو یا جزء-ویراستاران
«جزو» صورت تحول‌یافته‌ای است از «جزء» عربی که در زبان فارسی بیش‌وکم رواج یافته است. بعضی صاحب‌نظران «جزو» را به این دلیل که در عربی نیامده و حاصل دخل‌وتصرف‌های فارسی‌زبانان…
تمرین ویرایش-نمونه ویرایش-ویراستاران-متن ویرایش‌نشده-متن جهت ویرایش-نمونه متن ویرایش‌شده
ناویراسته: بازارها می‌توانند در ارتباط‌ با برخی اطلاعات کارآمد محسوب شوند. درنگ: بازارها می‌توانند در ارتباط‌ با برخی اطلاعات کارآمد محسوب شوند. ویراسته: بازارها ممکن است بر اساس برخی اطلاعات،…
آواچه-ویراستاران
غیرانتفاعی پخش از رادیو ایران، برنامهٔ کافه‌هنر، ۲آبان۱۳۹۶ مدرسه‌های غیرانتفاعی یا غیردولتی؟ محمدمهدی باقری «غیرانتفاعی» می‌دانید یعنی چه؟ یعنی مؤسسه‌ای که کار تجاری می‌کند، توی عرصۀ کسب‌وکار دارد فعالیت می‌کند، بدوبدو…
کج دار و مریض-کج‌دار و مریض-کج دار و مریز-کج‌دارومریز-ویراستاران
  – آقای مهندس برای اینکه از متن اصلی دور نشویم بفرمایید چطور شد که ثبت‌نام کردید؟ فرمودید که احساس کردید انقلاب سست شده و اینها. برای ثبت‌نام با کسی…
جهتِ-جهت-ویراستاران-در جهت-به‌جهت
شنیدم «جهتِ» فقط به‌معنای جغرافیایی (پایین، راست، شرق و…) درست است. منبعی دربارهٔ این دیدگاه نیافتم جز این نظرِ مخالف: جهت: این واژه در گفتار و نوشتار غالباً به‌جای حرف…
فهرست