می‌دانیم که «بهره‌مندشدن» و «برخورداربودن» را تنها برای مسائل مثبت می‌توان به کار بست. حال، عبارت «دستخوش … بودن» را چطور؟ برای پدیده‌های مثبت یا منفی یا هر دو؟
این پرسش را برای سی‌چهل نفر از دوستانِ ویرایش‌دانم پیامک کردم و پاسخ‌‌هایی بین دو سر طیف گرفتم: منفی، مثبت، هر دو، بستگی دارد، هیچ‌کدام و… .
گفتم اینجا بگذارمش تا پاسخ‌های یکدیگر را ببینند؛ البته به‌شرطی که پیامک دعوت را لبیک گویند و بیایند و نظر خود را درج کنند.
دقت بفرمایید که منظور، تکه‌کلام «دست خوش» در واکنش به شنیدن خبری خاص نیست، مانند: «بابا، دست خوش! با ما هم؟»
13 دیدگاه. دیدگاه خود را ثبت کنید
مسائل منفی
برای وقایع و حوادث و حتی تغییرات به کار می‌رود؛ اما قطعاً بار مثبت ندارد. برای مثال «دستخوش تغییرات شده بود»، شاید صددرصد منفی نباشد؛ ولی مثبت نیز نخواهد بود.
بی‌گمان، بار مثبت نیز دارد:
«این روزگار تلخ‌تر از زهر نیز دستخوش تغییرات خواهد شد و شرنگش، شهد.»
با خانم حقیقت هم‌نظرم.
به نظر می‌رسد باید برای مسائل مثبت به کار رود و درباره مسائل صددرصد منفی استفاده نشود.
اطلاع دقیقی ندارم؛ ولی من بیشتر درباره مسائل منفی شنیده‌ام. فکر کنم «دستخوش امری شدن» در مسائل منفی، حالت متناقض‌‌نمایی دارد و تأکید بر اتفاق سلبی را برجسته‌تر می‌کند؛ درحالی‌که این تنافض در مسائل مثبت وجود ندارد.
دستخوش، معادل واژه‌های Victim و Prey در زبان انگلیسی است که معنای دیگر هر دو، قربانی است. واژه معادل دیگر آن در زبان انگلیسی، Undergo است که معنی دیگر این واژه هم، تحمل‌کردن و متحمل چیزی شدن است.منبع: «ویراسـتاران» virastaran.net
قربانی‌شدن و متحمل‌شدن برای رخدادهای منفی به‌کار می‌رود؛ نتیجه آنکه دستخوش هم این‌گونه است.
دستخوش تغییرات شدن, دستخوش تحولات شدن, دستخوش سیاست شدن و…
بیشتر در مسائلی به کار می‌رود که حالت مثبت ندارد.
دستخوش برای اثرپذیری به کار می‌رود و در عرف محاورات، این اثرپذیری به‌سمت منفی متمایل است. البته خود اثرپذیری و منفعل‌بودن منفی‌نماست، نه متعلقش. مثلاً در «دستخوش تغییرات شدن» حتماً لازم نیست تغییرات منفی باشد.
دستخوش را اغلب در ارتباط با حوادث و اتفاقات ناگوار خوانده و شنیده ام. به همین جهت ارتباط آن با مسائل مثبت کمی دور از عادت است. بین بار معنایی مثبت و منفی نظر بنده بر منفی است. معنایی شبیه بازیچه شدن را تداعی می کند با کمی تفاوت.
«کلمۀ تحسین که در قمار به کسی که خوب بازی کند و ببرد یا به کسی که با تردستی و مهارت کاری انجام بدهد می‌گویند؛ آفرین.»
به نظرم استفاده‌ی مثبت از این واژه صلاح نیست چون ریشه‌ی کلمه به چیزی منفی اشاره دارد.
کاملا با فرمایش آقای حیدری‌ثانی موافقم:
«دستخوش برای اثرپذیری به کار می‌رود و در عرف محاورات، این اثرپذیری به‌سمت منفی متمایل است. البته خود اثرپذیری و منفعل‌بودن منفی‌نماست، نه متعلقش. مثلاً در «دستخوش تغییرات شدن» حتماً لازم نیست تغییرات منفی باشد.»
بنظر من که توی تیکه کلام ها و حرفای روزانه استفاده میکنم دس خوش به معنای اینکه دمت گرم یا عجب چه کردی چیزی که مسخره به نظر بیاید شاید ..