نمایه | کارگاه آموزشیِ نمایه‌سازی با وُرد و روش ساخت نمایهٔ کتاب

نمایه فهرست ساختارمندِ واژه‌هایی است که با نخی وصل شده‌اند به جای آمدنشان در متن. وقتی کتابی ۳۴۰صفحه‌ای دربارهٔ تاریخ خاورمیانه در دست دارید و می‌خواهید بدانید چند بار واژهٔ «خلیج فارس» در آن آمده و دقیقاً در کدام صفحه‌هایش، سراغ نمایهٔ انتهای کتاب می‌روید. اگر شانس بیاورید و برای این کتاب نمایه‌سازی کرده باشند، در حرف خ «خلیج فارس» را می‌یابید و جلویش چند شماره می‌بینید. این شماره‌ها همان نخ‌های متصل به صفحهٔ آمدنِ این واژه در متن کتاب‌اند.

واژهٔ «نمایه» را فرهنگستان زبان و ادب فارسی تصویب کرده است برای واژهٔ ایندکس (index). مصدرش «نمودن» است و هم‌ریشه‌هایش نماینده، نما، نمایان و… . قبل‌ترها به آن «فهرست اَعلام» یا «کشف‌اللغات» می‌گفتند. 

ماییم مُسخَّرِ نمایه

امروزه و در زمانهٔ حکمرانیِ داده‌ها، بازیابیِ اطلاعات بدون نمایه‌سازیِ ممکن نیست. موتورهای جست‌وجو مانند گوگل همهٔ کاری که می‌کنند، نمایه‌کردنِ واژه‌های صفحه‌های وبگاه‌ها در حافظهٔ خودشان است. وقتی که واژه‌ای می‌جوییم، گوگل در واقع داخل بانکِ نمایه‌های خودش پیِ آن می‌گردد و نه در پهنهٔ بیکرانِ وب! قبلاً گشت‌هایش را زده و همهٔ وب را نمایه کرده است. آن نخی که واژه‌های نمایه‌شده را به صفحهٔ اصلیِ ذکرشده در آن می‌برد، فقط یک پیوند (لینک) است و تمام! یک واژه و یک پیوند نزد خودش نگه می‌دارد و به‌مرور همین را می‌پاید و روزآمد می‌کند.

‌ 

ویراستار آیا نمایه‌ساز هم هست؟ 

نمایه‌سازی کاری است تخصصی. نویسنده و مترجم و ویراستار و نمونه‌خوان و صفحه‌آرا و ناشر، به‌خودی‌خود، به این دانش و مهارت مجهز نیستند. نمایه‌سازی تخصصی است جداگانه و عنوان آدمی که آن کار را می‌کند، نمایه‌ساز است که از قضا ممکن است ویراستار یا مترجم یا… هم باشد؛ اما چون ویراستار است، نمایه‌ساز نیست! نه خودش باید وهم کند که نمایه‌سازی بلد است و نه سفارش‌دهنده باید وظیفهٔ ویراستار بداند که برای کتابِ در دست آماده‌سازی، نمایه هم درآورَد. بله که ویراستار لازم است با نمایه‌سازی آشنا باشد و اِجمالِ چندوچونش را بداند، چنان‌که با صفحه‌آرایی و چاپ و نقد و ترویج کتاب هم آشناست و در آن‌ها نظر و نکته‌ای می‌گوید؛ اما این‌ها کارِ او نیست و اجرای هریک را باید به کاردانِ همان وادی سپرد.

آری، در استخراج نمایه «نکته‌ها هست بسی». برای نمونه، اگر قرار است واژهٔ «سعدی» را نمایه کنیم، آیا صفحهٔ حاویِ این جمله را هم باید نمایه کنیم؟ «فرهنگ غنیِ این مرزوبوم چه بسیار سعدی‌ها در دامن خویش پرورده است.» صفحهٔ حاوی این جمله را چطور؟ «در شهرکرد، در خیابان سعدی غربی، خانه‌ای کوچک خریدیم که… .» اگر در صفحه‌ای از کتاب نام «سعدیِ» شاعر آمده بود و آن را نمایه کردیم و در صفحهٔ بعدی‌اش «سعدی» نیامده بود، ولی با «او» و «وی» و «آن شاعر بزرگ» به او ارجاع داده بود، آیا این صفحه را هم زیرِ مدخل «سعدی» باید نمایه کرد؟

می‌بینیم که کارِ نمایه در نگاه نخست ساده است؛ اما واردش که می‌شویم، نکته و قصه زیاد دارد. دشواری‌های نمایه‌سازی وقتی پیچیده‌تر می‌شود که از نمایهٔ اَعلام رد شویم و برسیم به نمایهٔ موضوعی که خودش حدیث مفصّل دارد.

از وادیِ «شغل استخراج نمایه» چه خبر؟

از سرِ تخصصی‌بودن کارِ استخراج نمایه (نمایه‌سازی)، تعداد نمایه‌سازهای حرفه‌ای بسیار کم است. از آن طرف، بازار نشرِ حرفه‌ای به نمایه‌سازِ کاربلد نیاز دارد و فاصلهٔ این نیاز با آن پاسخ را نمایه‌سازی‌های سرسری و ذوقی پُر می‌کند. برای تربیت نمایه‌ساز نیاز است کلاس‌های آموزشیِ آن برگزار شود، افراد مشتاق با اصول و شیوه‌ها و انواع نمایه‌سازی آشنا شوند، دوره‌های کارآموزیِ نمایه‌سازی راه بیفتد، نشست‌های تخصصی برای تعریف نمایه و انواع نمایه و چگونگی نمایه‌سازی و نمایه‌سازی کتب و مقاله و… برگزار شود، از پیش‌کسوتان نمایه‌زنی دعوت شود که تجربه‌ها و نکته‌های عُمری کار با نمایه را بازگو کنند، استانداردهای جهانی نمایه‌زنی بیان شود، نمایه از نوع حرفه‌ای‌اش برای الگوگیری عرضه شود و نیز از نوع بدش برای نقد آموزنده و… .

مدرس دورهٔ نمایه کیست؟

مؤسسهٔ «ویراستاران» با پیشنهاد آقای امیرحسین حیدری و در پی گفت‌وگوهای مختلف و دیدن سرفصل‌های آموزشی و تأیید تخصص و تجربهٔ ایشان، دورهٔ آموزشی نمایه و کارگاه نمایه‌سازی با وُرد را با تدریس او و تضمین همیشگیِ رضایت برگزار می‌کند. امیرحسین حیدری ویراستار و صفحه‌آرا و نمایه‌ساز کتاب است، در هر سهٔ این عنوان‌ها بیش از ده سال تخصص و تجربهٔ انباشته است، ذهن منظم و دقیقی دارد و آرام و متین سخن می‌گوید. با او در «کارگاه دستورکلی» بیشتر آشنا شدیم، وقتی تسلط کاملش را در دستورکلی نیز دیدیم. خودِ دستورکلی مهارتی است بسیار پیشرفته و پُر از ریزه‌کاری‌های چندجانبه که با حدس ما، تعداد افراد مسلط به آن در ویرایش متن‌های فارسی به عدد انگشتان دو دست نمی‌رسد. باری، تعجب کردیم که چرا در آن کارگاه نام نوشته است؛ اما تا انتها با فروتنی همراهی‌مان کرد و جز یکی‌دو نکتهٔ ریز، چیز بیشتری بر دانسته‌های او افزوده نشد. تازه، در چند راه‌حل نکته‌هایی به کارگاه افزود که برای همه تحسین‌برانگیز بود.

در دورهٔ آموزشیِ نمایه‌سازی چه می‌گذرد؟  

کارگاه نمایه‌سازی دو بخش دارد: ۱. کلاس نظریِ نمایه؛ ۲. کارگاه عملیِ نمایه‌سازی در وُرد.

در بخش نخست، مدرسِ دوره هرآنچه دربارهٔ جنبه‌های نظریِ استخراج نمایه لازم است، تقدیمِ شرکت‌کنندگان می‌کند: چیستی و هدف نمایه و ویژگی‌های نمایه‌ساز، ساختار نمایه‌ها و اصطلاحاتِ جاینما و توصیفگر و بیانگر و ارجاع، انواع فهرست اَعلام و شیوهٔ ضبط اَعلامِ اشخاص و اَعلام تاریخی و جغرافیایی، تنظیم اصطلاح‌نامه‌ها و انواع نمایه (نمایهٔ ساده، نمایهٔ درون‌بافتی، نمایهٔ برون‌بافتی) و تقسیم‌بندیِ دیگرِ انواع نمایه (از نظر شیوهٔ انتشار، اندازه، حوزهٔ پوشش، روش‌های تنظیمِ الفبایی و زمانی و موضوعی و تکاملی).

در بخش دوم، کار کارگاهی و عملی برای استخراج نمایه در وُرد انجام می‌شود. از اینجای دوره آوردن لپ‌تاپ اجباری است یا به‌شدت توصیه می‌شود. شرکت‌کنندگان قرار است با توانمندی‌های پنهانِ از دیده‌ها (!) در وُرد، برای استخراج و تدوین نمایه آشنا شوند و آن‌ها را روی متنِ واقعی اجرا کنند و نتیجه بگیرند.

مگر با وُرد می‌شود نمایه درآورد؟

نمایه‌سازی با وُرد (word) مگر می‌شود؟ برای این کار دقیق، آیا اطمینانی به وُرد هست؟ بیشترِ نمایه‌سازان و ناشران محال می‌دانند که بشود با واژه‌پردازِ وُرد نمایه درآورد! آن‌هایی که نگاه مثبت‌تری دارند، در نهایت بعید می‌دانند که این کار دست‌کم در زبان فارسی ممکن باشد و به‌نظرشان نمایه‌سازی، آخرش، تنها با چشمِ سر شدنی است و آن‌هم از روی کاغذ.

اما ادعای آقای امیرحسین حیدری و نیز مؤسسهٔ «ویراستاران» خلاف آن است: با وُرد می‌شود برای متن فارسی نمایه ساخت، شاخص‌گذاری متن (Mark Index Entry) کرد، شماره‌های خودکار در اختیار داشت، شماره‌ها را راحت روزآمد کرد، همه را به‌ترتیب حروف الفبا چید، نمایه‌های یک کتاب را در کتاب دیگری یافت و… . 

او  سال‌هاست با وُرد نمایه‌های مختلف و فهرست اَعلامِ تمیز درمی‌آورد و تحویل می‌دهد. بله که نگاهِ نهایی را باید روی کاغذ و با چشم انجام داد؛ اما تعداد مدخل‌های ازقلم‌افتاده در برابر مدخل‌های به‌دست‌آمده بسیار اندک است: شاید ۱۰درصد به ۹۰درصد. 

سرفصل‌های دورهٔ آموزشیِ نمایه و نمایه‌سازی با وُرد 

۱. نمایه‌سازی چیست و چرا؟
‌         ۱.۱. چیستیِ نمایه
‌         ۲.۱. معنای نمایه‌سازی
‌         ۳.۱. هدف نمایه‌سازی
‌         ۴.۱. نمایه‌ساز چه می‌کند؟
‌         ۵.۱. ویژگی‌های نمایه‌ساز
۲. ساختار نمایه‌ها
‌         ۱.۲. سرعنوان
‌         ‌         انواع سرعنوان
‌         ‌         ساده (بسیط)
‌         ‌         مرکب
‌         ‌         سرعنوان همراه با توضیحگر
‌         ‌         سرعنوان مقلوب
‌         ‌         ملاک ترجیح یک اصطلاح بر دیگری
‌         ۲.۲. جاینما
‌         ۳.۲. توصیفگر، بیانگر (عنوان فرعی)
‌         ‌         انواع توصیفگر
‌         ۴.۲. ارجاع
‌         ‌         نگاه کنید به (نک:) (see):
‌         ‌         ‌         ارجاع کور
‌         ‌         ‌         ‌         ارجاع چرخشی یا دوری
‌         ‌         نیز نگاه کنید به (نیز نک:) (see also)
‌         ۵.۲. توصیفگر
۳. ضبط اَعلام (اسم‌های عَلم) (برگرفته از کتاب ماندانا صدیق بهزادی، شیوه‌نامهٔ ضبط اَعلام، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، نشر آثار، ۱۳۸۱).
‌         ۱.۳. فهرست اَعلام اشخاص
‌         ‌         نام‌های عربی
‌         ‌         نام‌های ایرانی
‌         ‌         نام‌های ترکی
‌         ‌         نام‌های یونانی
‌         ‌         نام‌های رومی
‌         ۲.۳. فهرست اَعلام تاریخی
‌         ‌         خاندان‌ها و سلسله‌ها
‌         ‌         اقوام و قبایل
‌         ‌         رویدادهای تاریخی
‌         ‌         فِرق، مکاتب و طرایق
‌         ۳.۳. فهرست اَعلام جغرافیایی
‌         ‌         تقسیمات کشوری
‌         ‌         عوارض طبیعی
‌         ‌         بناها
‌         ‌         نهادهای اجتماعی
۴. اصطلاح‌نامه‌ها
۵. انواع نمایه
‌         ۱.۵. نمایهٔ ساده
‌         ۲.۵. نمایهٔ درون‌بافتی
‌         ۳.۵. نمایهٔ برون‌بافتی
‌         ۴.۵. نمایه از نظر شیوهٔ انتشار
‌         ۵.۵. نمایه از نظر اندازه
‌         ۶.۵. نمایه از نظر حوزهٔ پوشش
‌         ‌         بخش‌هایی از کتاب که نباید نمایه‌سازی شود
‌         ۷.۵. نمایه از نظر روش‌های تنظیم
‌         ‌         ۱. نمایهٔ الفبایی
‌         ‌         ۲. نمایهٔ زمانی
‌         ‌         ۳. نمایهٔ رده‌ای یا موضوعی
‌         ‌         ۴. نمایهٔ تکاملی
۶. فرایند نمایه‌سازی کتاب
‌         ۱.۶. نمایه‌سازی دستی
‌         ۲.۶. نمایه‌سازی رایانه‌ای با نرم‌افزار وُرد (word)
‌         ‌         ۱. تعریف
‌         ‌         ۲. مزایا
‌         ‌         ۳. محدودیت‌ها
‌         ‌         ۴. سرفصل‌های نمایه‌سازی با وُرد
‌         ‌         ‌         ۱. مرور کلیِ سند برای آشنایی با موضوع اصلی اثر: مرور متن و فهرست؛
‌         ‌         ‌         ۲. آماده‌سازی اولیهٔ فایل و برطرف‌کردن ایرادهایی که موجب ریزش اطلاعات می‌شود؛ 
‌         ‌         ‌             تفاوت «ی ي» و «ک ك» و «هٔ ۀ ه‌ی ة»، فاصله‌گذاری اشتباه، نیم‌فاصلهٔ نادرست، نیم‌فاصلهٔ اضافی و…؛
‌         ‌         ‌         ۳. استفاده از ابزار Index و ترفندهای افزایندهٔ دقت و سرعت؛
‌         ‌         ‌         ۴. ایجاد ارجاع، ایجاد زیرمدخل‌ها در نمایه‌های موضوعی (برون‌بافتی و درون‌بافتی)؛
‌         ‌         ‌         ۵. روش‌های تفکیک مدخل‌های موضوع از اعلام؛
‌         ‌         ‌         ۶. روش‌های ایجاد جاینماهای دامنه‌ای با bookmark؛
‌         ‌         ‌         ۷. برطرف‌کردن مشکلات احتمالی: انتخاب مدخل‌های نادرست و نامناسب، ورود اطلاعاتِ بدون ارزش موضوعی،
‌         ‌         ‌            یکدست‌کردن مدخل‌هایی که ممکن است با شناسه‌های مختلف فهرست شده باشند و…؛
‌         ‌         ‌         ۸. استخراج نمایه با روش‌های مختلف مرتب‌سازیِ مدخل‌ها؛
‌         ‌         ‌         ۹. پاک‌کردن فیلدهای نمایه از بخشی از فایل؛
‌         ‌         ‌         ۱۰. رفع اشکالات الفبایی؛
‌         ‌         ‌         ۱۱. تنظیم استایل‌ها و ستون‌بندی نمایه‌ها؛
‌         ‌         ‌         ۱۲. به‌روزسانی نمایه؛
‌         ‌         ‌         ۱۳. ضبط دسته‌ایِ اسامی و موضوعات؛
‌         ‌         ‌         ۱۴. سوئیچ‌های نمایه و کاربردهای آن‌ها.

گاه و جای دورهٔ نمایه را بگویید. 

اولین کارگاه نمایه: دوشنبه ۱۰دی تا چهارشنبه ۲۴دی۱۳۹۷
دومین کارگاه نمایه: یکشنبه ۲۳تیر تا سه‌شنبه ۱مرداد۱۳۹۸

گاه:  ۱۴ ساعت، ۴ جلسۀ ۳ساعت‌ونیمی، به‌مدت ۲ هفته 
هفته‌ای ۲ جلسه، عصرِ روزهای یکشنبه و سه‌شنبه، از ساعت ۱۶ تا ۱۹:۳۰  
آغاز از یکشنبه ۲۳تیر تا سه‌شنبه ۱مرداد۱۳۹۸، دیدن تقویم

جای: دفتر «ویراستاران» به‌نشانیِ ذکرشده در پاصفحه (پایینِ همهٔ صفحه‌های وبگاه)

برای جلسهٔ نخست، لازم نیست لپ‌تاپ بیاورید. مدرس به شما خواهد گفت که از چه زمانی لپ‌تاپ بیاورید. 

برای مدرک‌دوستان: گواهیِ «گذراندن دوره» را در جلسۀ پایانی تقدیم می‌کنیم. حضور کامل، بدون غیبت موجّه و ناموجّه، برای گرفتن گواهی لازم است. [کلاً هم خیلی دوست داریم بدانیم که این مدرک‌ها به چه دردِ چه کسی در کجا می‌خورد!.]  

می‌خواهم در دورهٔ آموزشی نمایه شرکت کنم.

بها
۴۹۰،۰۰۰ تومان فقط ۳۳۰،۰۰۰ تومان یعنی ۱۶۰،۰۰۰ تومان تخفیف!
+ هدیه:‌ یک وِبینار ویرایشی + هدیه: یک کتاب ارزشمند 

تخفیف نام‌نویسی گروهی به‌صورت بازگشت پول در پایان دوره
دونفــــری: ۴۰،۰۰۰ تومان تخفیف = هر نفر ۲۰،۰۰۰ تومان بازگشت پول 
سه‌نفـری: ۷۵،۰۰۰ تومان تخفیف = هر نفر ۲۵،۰۰۰ تومان بازگشت پول 
چهارنفری: ۱۲۰،۰۰۰ تومان تخفیف = هر نفر ۳۰،۰۰۰ تومان بازگشت پول  
پنج‌نفـری: ۱۷۵،۰۰۰ تومان تخفیف = هر نفر ۳۵،۰۰۰ تومان بازگشت پول 
شش‌نفـری: ۲۴۰،۰۰۰ تومان تخفیف = هر نفر ۴۰،۰۰۰ تومان بازگشت پول

دوروبَرتان انگشت‌شماری پیدا می‌شوند که دوست دارند وارد این عرصه شوند 
و لذا به چنین آموزشی نیاز دارند؛ اما نمی‌دانند که جایی آن را آموزش می‌دهد!
خب، شما باخبرشان کنید و با هم تشریف بیاورید به کارگاه. 
به‌جز تخفیف‌گیری از ما، او از شما سپاسگزار خواهد شد. 

نکته‌های مهم در نام‌نویسی گروهی

۱. شرط ضروری در تخفیف گروهی این است که پولِ همه را «یکجا» و در «یک پرداخت» واریز بفرمایید. تأکید می‌کنیم: چه برخط (آنلاین) پرداخت کنید و چه کارت‌به‌کارت، باید کل شهریۀ گروه را یکجا و با یک فیش واریز بفرمایید. در پرداخت برخط، حتماً «تعداد خرید» را به‌اندازۀ تعداد افراد گروه تعیین کنید.

۲. این تخفیف فقط به‌صورت «بازگشت وجه» در انتهای دوره است؛ یعنی در هنگام نام‌نویسی و واریز پول لحاظ نمی‌شود؛ بلکه مبلغ تخفیف را بعداً در پایان برگزاری دوره، به‌صورت حضوری و نقدی، به کسانی که گروهی و یکجا نام‌نویسی کرده‌اند، تقدیم می‌کنیم.

کافی است هزینه را برخط (آنلاین) واریز بفرمایید و پس از واریز، 
اسم و فامیل و مبلغ واریزی را پیامک کنید 
به شمارۀ ۰۹۰۰۲۹۸۱۳۸۸
برای تماس با این شماره، لطف کنید و فقط در زمان‌های اداری زنگ بزنید، مگر در مواقع ضروری.

می‌خواهم نام‌نویسی کنم.

اگر تمایلی ندارید به پرداخت برخط (آنلاین) 
می‌توانید از راهِ «کارت‌به‌کارت» یا «پایا» اقدام کنید:

حساب بانک رسالت: 10.4890332.1
کارت: 5041721039481842
شبا: IR430700001000114890332001
به‌نام محمدمهدی باقری کاکُلکی

در تعیین مبلغ واریزی دقت کنید
و با توجه به تاریخ واریزتان، تخفیف‌داشتن یا نداشتنِ نام‌نویسی را در نظر بگیرید.
پس از واریز، اسم و فامیل و مبلغ واریزی را
به شمارۀ  ۰۹۰۰۲۹۸۱۳۸۸ پیامک کنید. 
برای تماس با این شماره، لطف کنید و فقط در زمان‌های اداری زنگ بزنید، مگر در مواقع ضروری.

در جلسهٔ نخست لازم نیست لپ‌تاپ بیاورید. مدرس به شما خواهد گفت که از چه زمانی لپ‌تاپ بیاورید. 

تضمین می‌دهید که دورهٔ نمایه را «راضی» تمام می‌کنیم؟ 

به‌ خاطر شریف خود بسپارید که «تمام» خدمات مؤسسهٔ «ویراسـتاران»، چه تدریس و چه کارآموزی و چه ویرایش و صفحه‌آرایی و حروف‌چینی و…، از سال ۱۳۸۸ تا اَبد، با تضمین بی‌قیدوشرطِ رضایت همراه است. تضمینِ ما تضمین نتیجه نیست؛ بلکه تضمین رضایت است. کاملَش را بخوانید: 

تضمین بی‌قیدوشرط رضایت از «ویراسـتاران» برای هر ریالی که می‌پردازید!

پرسش و ابهامی هست؟ 
۰۲۱۶۶۹۱۹۹۶۲ و ۰۹۰۰۲۹۸۱۳۸۸  t.me/virastaran1
برای تماس با این شماره، لطف کنید و فقط در زمان‌های اداری زنگ بزنید، مگر در مواقع ضروری.

حالا که تا اینجا آمده‌ام، دوست دارم مؤسسهٔ «ویراستاران» را بشناسم. 

کارویژهٔ مؤسسهٔ «ویراستاران» دو چیز است: ویرایش می‌کنیم. ویرایش یاد می‌دهیم.

از آذر۱۳۸۸ آغاز کرده‌ایم و با تمرکز پیش رفته‌ایم. تاکنون، ۲۲۶ کارگاهِ ۴۰ساعتیِ ویرایش و درست‌نویسی در ۲۰ شهر برگزار کرده‌ایم. اگر کارگاه‌های دیگر و نشست‌های تمرین ویرایشی و نشست‌های متن‌خوانی را نیز به آن بیفزاییم، می‌شود ۱۵۲ نهادِ میزبان، در ۲۲ شهر:‌

کتابخانۀ ملی (تهران و شیراز و مشهد)، دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران (انجمن علمی‌دانشجویی)، پژوهشگاه سلول‌های بنیادی رویان، باغ کتاب، کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار، صداوسیما (معاونت سیاسی و باشگاه خبرنگاران جوان)، مدرسهٔ اشتغال دانشگاه شریف، سازمان فرهنگی‌هنری شهرداری تهران، مرکز آموزش‌عالی آزاد بهار، آکادمی بانک سامان، رادیو ایران (کافه‌هنر)، حوزۀ علمیۀ مشهد، صداوسیمای خراسان، اداره‌کل آموزش بانک سپه، مؤسسهٔ ملی تحقیقات سلامت کشور، جهاددانشگاه دانشگاه اصفهان، دانشکدۀ علوم پزشکی مشهد، نشریۀ راه، مرکز آفرینش‌های ادبی قلمستان اصفهان، دانشکدۀ علوم‌اجتماعی دانشگاه تهران، کانون اسلامی انصار، کتابخانۀ زهرائیۀ نجف‌آباد، جامعة‌المصطفی مشهد، خبرگزاری دانشجویان ایران، سازمان بهزیستی، مؤسسهٔ کتاب‌پردازان مشهد، مرکز ادبی بهاران، مؤسسۀ رخداد تازه، مجموعۀ سرچشمه، دانشگاه الزهرا (اعضای هیئت‌علمی)، دانشگاه ادیان و مذاهب قم، دانشگاه خلیج فارس بوشهر و… .

سابقهٔ زمانی و مکانیِ همهٔ ۲۲۲ کارگاهِ پیشین را در اینجا فهرست کرده‌ایم
و فهرست کامل میزبانان را در اینجا.
کیستی «ویراستاران»

اگر تازه با ما آشنا شده‌اید،
بروید سراغ «آواچه‌»های رایگان.
خوشتان می‌آید!