نهاد و گزاره باید کاملاً با یکدیگر سازگار باشند و از ارتباط منطقی بهره بَرند. نبود چنین سازگاری و ارتباطی، جمله را خام و دبستانی می‌کند. در مثال زیر، گزارهٔ دوم هیچ ارتباطی به نهاد اصلی ندارد:
پیامبر بیان بخشی از احکام را به جانشینان خود سپرده و به‌وسیلهٔ ایشان انتشار یافته است.
آیا از لحاظ منطقی، چنین مفهومی قابل تصور است: «پیامبر به‌وسیلهٔ ایشان انتشار یافته است؟»
شکل صحیح جمله چنین است:
پیامبر بیان بخشی از احکام را به جانشینان خود سپرده است و ایشان آن احکام را انتشار داده‌اند.
در مثال‌های زیر نیز نهاد و گزاره با یکدیگر سازگاری ندارند:
۱. افق دید برخی از افراد بسیار ضعیف است.
صحیح: افق دید برخی از افراد بسیار محدود است.
توضیح: «افق» بر مکان اطلاق می‌شود.
۲. نمونهٔ بارز این طرز تفکر، گروه اخوان‌المسلمین در مصر است.
صحیح: نمونهٔ بارز صاحبان این طرز تفکر، گروه اخوان‌المسلمین در مصر است.
۳. پیروزی بر شیطان نفس، روز عید حقیقی قلمداد شده است.
صحیح: هنگام پیروزی بر شیطان نفس، روز عید حقیقی قلمداد شده است.
چکیده‌ای از: سید ابوالقاسم حسینی (ژرفا)، بر بال قلم، چ۲، نصایح، ۱۳۸۲، ص۹۱ و ۹۲.ری‌ثانی heydarisani.ir
