#آواچهٔ ۶۸، برچسب‌زنی

• برچسب‌زنی
• پخش از رادیو ایران، برنامهٔ کافه‌هنر، ۳مهر۱۳۹۶
• سی‌هزار سرباز با چه واژه‌ای قانع شده بودند یا توجیه می‌کردند که دارند کار درستی می‌کنند؟
• ظلم‌های تاریخ بشر از…

… اما می‌خواهم بروم سراغ میزی که هر روز می‌روم و اصلاً خودم دلدادهٔ آن میز هستم، خستگی ادبی‌ام آنجا درمی‌رود. ببینید رفقا، یک واژه‌هایی مثل «خورشید» واقعاً، پر از درخشش است و ما زیاد استفاده می‌کنیم از آن و هم اگر زیاد استفاده نکنیم، یک باری دارد این واژه که خیلی از مواقع به کار و کمکمان می‌آید. بدون این واژه‌ها، به‌اعتقاد من، دنیا کلاً سوت‌وکور است؛ مثل واژه‌هایی که از خاک کربلا عبور کرده. غرض مرا ببینید، جان کلام مرا تو را به خدا بگیرید.

آقای واژه مثل همیشه سر میزش نشسته و قرار است که همه‌مان را مهمان بکند با چند تا از این واژه‌ها. بروم سر میزش، تنهایش نگذارم.

کنفوسیوس یک جمله‌ای دارد، دوهزار و خورده‌ای سال پیش، می‌گوید:

بزرگ‌ترین ظلم‌ها در تاریخ بشر از … شروع شده.

فکر می‌کنید از کجا شروع شده؟ ممکن است بگویید از جهل، از زیاده‌خواهی، از نادانی. این‌ها درست است. ایشان می‌گوید:

بزرگ‌ترین ظلم‌های تاریخ بشر، از ظلم به واژه‌ها آغاز شده.

خیلی جالب است. ما واژه‌ها را تعریف می‌کنیم و بر اساسش کارهایی را ردیف می‌کنیم و نظامی می‌چینیم و پیش می‌رویم؛ ولی آخرسر از دلش می‌بینیم نابسامانی درمی‌آید، برعکس آن درمی‌آید! و واژه‌ها خیلی در دنیای ما مؤثرند،‌ خیلی دارند کارها می‌کنند.

شما تصور بکنید که محرم جزو ماه‌های حرام است. همین الان اگر که خدای‌نکرده کسی تصادف بکند با ماشین با کسی و او از دنیا برود، عمدی هم نبوده، تصادف بوده، بیمه باید دو برابر دیه بدهد! در ماه‌های حرام، جنگ بر عرب حرام بوده، کشتن حرام بوده اصلاً. شما حسابش را بکنید در اولین ماه حرام سال قمری، در محرم، نوهٔ پیامبر، پسر امیرالمؤمنین را با آن وضع به شهادت می‌رسانند.

می‌خواهم برگردم به آن جمله. چرا این اتفاق می‌افتد واقعاً؟ بزرگ‌ترین ظلم‌ها در تاریخ بشر از ظلم به واژه‌هاست. برچست زده بودند و این برچسب در جامعهٔ آن وقت، مؤثر افتاد. به امام گفته بودند خارجی! خارجی آن‌وقت واژهٔ بسیار پُرمعنایی بوده؛ یعنی کسی که از دین خارج شده.

ببینید: مقدمات را می‌چیدند: خلیفه یزید است، لعنةالله‌علیه. هر کسی با او بیعت نکند، از دین خارج است. تمام شد! اصلاً تمام شد!‌ پسر پیامبری، باش!‌ نوهٔ پیامبری، باش! اصلاً مهم نیست! خب، شخصی که از دین خارج می‌شود، چه می‌شود؟ مهدورالدم؛ یعنی خونش پاک است، یعنی بریزید.

بعد، شخصی که شخص مهدورالدم را بکشد یا شخص خارجی را بکشد، ثواب می‌برد. همین امروز بعد از ۱۴۰۰ سال هنوز می‌بینیم این قصه زنده است بین تکفیری‌ها، سلفی‌ها، داعش؛ یعنی افتخار می‌کنند شیعه بکشند!

ما از گذشته چه داریم؟ ما از گذشته فیلم داریم؟ صوت داریم؟ چه داریم؟ یک سری آثار باستانی داریم که صامت‌اند؛ البته خیلی معانی دارند، خیلی بزرگ‌اند؛ ولی این را بگذارید در کنار واژه‌ها. ما ۹۰ بلکه ۹۵درصد آنچه از گذشته داریم، واژه‌هاست. هنوز که هنوز است، این واژه‌ها زنده‌اند، کار می‌کنند، در زندگی ما دخیل‌اند. برچسب نزنیم. برچسب‌ها می‌ماند، برچسب‌ها مبنای قضاوت می‌شود و قضاوت پایه‌ای است برای رفتار با آدم‌ها.

تاریخ انتشار در کانال تلگرامی «ویراسـتاران»: ۳مهر۱۳۹۶.