- کلیشه
- مورد
- پخش از رادیو ایران، برنامهٔ کافه‌هنر، ۲۵تیر۱۳۹۶
- محمدمهدی باقری
- در نوشته‌هایت بگرد و ببین چند تا «مورد» می‌یابی. به‌جایشان معادل‌های متنوع بگذار.
می‌خواهیم دربارۀ کلمه‌ای صحبت کنیم که هرجا هرچی کم می‌آوریم، نجاتمان می‌دهد! باورتان نمی‌شود: یک کلمۀ عربی است به‌نام «مَوْرِد»!
«مَوْرِد» بوده است در اصل؛ ما می‌گوییم «مُوْرد». معنی مورد در عربی می‌شود آبشخور حیوان یا محل ورود، دالان؛ اسم مکان می‌شود. ولی ما در فارسی هرجا در نوشتار کم می‌آوریم، استفاده می‌کنیم. یعنی می‌گوییم:
«موردی ندارد» به‌جای «اشکالی ندارد»، «ایرادی ندارد».
«طرف مورد دارد» به‌جای «طرف مشکل دارد» یا اگر متن صمیمی بود، می‌توانیم خیلی قشنگ بگوییم: «طرف خرده‌شیشه دارد».
می‌گوییم: «توی موردی که شما به من یاد دادید… .» به‌جای این می‌توانیم بگوییم: «توی نکته‌ای که شما به من گفتید… .»
«کدام مورد صحیح است؟» به‌جای «کدام گزینه صحیح است؟» «کدام انتخاب صحیح است؟»
«برای لیلا مورد خوب سراغ داری؟» می‌توانیم بگوییم «خواستگار»، «همسر». اصلاً از این بیاییم بیرون. شاید لیلا دنبال «کار» می‌گردد. «آقا، این پسر من دانشگاهش تمام شده و دنبال کار می‌گردد. اگر موردی چیزی جایی دیدید، به من خبر بدهید.» می‌توانیم بگوییم: «اگر کاری دیدید، فرصتی دیدید، زمینه‌ای دیدید…»
همین جور این «مورد» آمده و جا خوش کرده توی زبان ما و به‌جای هر واژه‌ای که به یاد نمی‌آوریم، از «مورد» استفاده می‌کنیم. آیا خوب است یا بد؟ بله، خوب است و کار را راه می‌اندازد؛ ولی بد است چون ذهن ما را تنبل می‌کند. هر واژه‌ای که ذهن ما را تنبل بکند و به‌جای انبوهی واژه بنشیند، بهش می‌گویند کلیشه. و برای نویسنده‌شدن که هیچ، برای حیات طبیعی ذهن خودتان هم شده، از کلیشه‌ها بپرهیزید. هروقت از این به بعد خواستید «مورد» به کار ببرید، بگردید و معادل خوبی برایش پیدا بکنید. مثلاً «در اکثر موارد» به‌جای «در اکثر مواقع».
1 دیدگاه. دیدگاه خود را ثبت کنید
به حقیقت “مورد” از بلاهای ویران گری است که سال هاست بر سر زبان پارسی نازل شده است و جناب باقری هم به درستی کوشیده اند تا راهی پیش پای ما بگشایند تا از شر این بلا برهیم، اما شگفتا که در همین بالا نوشته اید بخش های مورد نیاز.
بنویسید: رایانامه شما محفوظ است و هیچ کس به آن دسترس نخواهد داشت پاسخ به گزینه های نشان دار الزامی است.