در فارسی، «تفاوت‌داشتن» و «تفاوت‌کردن» را با حرف‌اضافۀ «با» می‌آورند و مثلاً در مقام مقایسۀ دو چیز می‌گویند: «فلان چیز با بهمان چیز تفاوت دارد/تفاوت می‌کند.» این دربارۀ «فرق‌داشتن» و «فرق‌کردن» نیز صادق است: «فلان چیز با بهمان چیز فرق دارد/فرق می‌کند.»
اما معادل این مفهوم را در زبان انگلیسی با حرف‌اضافۀ «از» (from) بیان می‌کنند؛ مثلاً:
This government differs from previous governments.
ابوالحسن نجفی در غلط ننویسیم ضمن بیان این نکته، اشاره کرده است که در چند دهۀ اخیر، تحت تأثیر گرته‌برداری نادرستیِ که از انگلیسی و فرانسوی شده، گاهی برای این‌قبیل فعل‌ها به‌جای «با»، «از» آورده‌اند؛ مثلاً به‌جای جملۀ ۱، جملۀ ۲ را به کار برده‌اند:
۱. این بیماری هیچ فرقی «با» سرخک ندارد. (درست)
۲. این بیماری هیچ فرقی «از» سرخک ندارد. (نادرست)
واقعیت این است که این مثال بااینکه طبق گفتۀ نجفی، واقعی است، مثال درستی از این نوع گرته‌برداریِ نحوی نیست و چندان به گوش آشنا نمی‌آید. در فارسیِ امروز غالباً «فرق‌داشتن» و «فرق‌کردن» را با حرف‌اضافۀ درست (یعنی «با») هم‌نشین می‌کنند. «تفاوت‌داشتن» و «تفاوت‌کردن» نیز معمولاً چنین است. به‌بیان روشن‌تر، وقتی این مصدرها به‌صورت فعلِ صرف‌شده در جمله به کار می‌رود، حرف‌اضافه‌اش را در بیشتر مواقع درست می‌آورند؛ یعنی مثلاً نمی‌گویند «فلان چیز از بهمان چیز تفاوت دارد» یا «فلان چیز از بهمان چیز فرق می‌کند».
بااین‌حال، بخش اسمیِ یکی از این دو فعل مرکب، واژه‌ای هم‌خانواده دارد که امروزه فراوان به‌شکل گرته‌بردارانه و با حرف‌اضافۀ نادرست به کار می‌رود: «متفاوت». در چند دهۀ اخیر، فراوان پیش آمده که وقتی با صفت «متفاوت» در جمله مواجه شده‌اند، حرف‌اضافۀ مناسب را از یاد برده‌اند و تحت تأثیر ساختار زبانیِ بیگانه، به‌جای «با»، «از» آورده‌اند؛ مثلاً:
ـ اصولگرایی «متفاوت از» اصولگرایان است.
ـ حریم خصوصی افرادِ مشهور «متفاوت از» افراد عادی است.
ـ شهید آوینی ماهیت هنر انقلابی را «متفاوت از» هنر غربی می‌دانست.
ـ وقتی رفتار یکی از اعضای خانواده «متفاوت از» بقیه است، ناراحت می‌شوند.
درخصوص این اشتباه زبانی، دو نکته درخورتأمل است. نکتۀ اول این است که ظاهراً «متفاوت» را که با حرف‌اضافۀ «با» صحیح است، با «متمایز» که با حرف‌اضافۀ «از» صحیح است، اشتباه گرفته‌اند؛ به‌ویژه به این سبب که این دو کلمه ازنظر معنایی بسیار به هم نزدیک است:
ـ فلان چیز «از» بهمان چیز «متمایز» است.
ـ فلان چیز «با» بهمان چیز «متفاوت» است.
نکتۀ دوم این است که این خطا بیشتر زمانی رخ می‌دهد که «متفاوت» و «از» بی‌فاصله و پشت‌سرهم می‌آید («متفاوت از») و «متفاوت» از فعل جمله دور می‌افتد؛ چنان‌که در جمله‌های بالا پیدا است. در این حالت، ظاهراً پیوند این کلمه با حرف‌اضافۀ متناسبش برای زبان‌ور کم‌رنگ می‌شود و حرف‌اضافه‌ای نادرست به‌جای آن می‌نشیند. اما وقتی «متفاوت» را دور از «از» و درست پیش از فعل بیاوریم، کمتر احتمال دارد که حرف‌اضافه را به این شکلِ ناصحیح به کار ببریم:
ـ اصولگرایی «از» اصولگرایان «متفاوت» است.
ـ حریم خصوصی افرادِ مشهور «از» افراد عادی «متفاوت» است.
ـ شهید آوینی ماهیت هنر انقلابی را «از» هنر غربی «متفاوت» می‌دانست.
ـ وقتی رفتار یکی از اعضای خانواده «از» بقیه «متفاوت» است، ناراحت می‌شوند.
بنابراین، آنچه خطا است و باید مراقبش باشیم، «متفاوت از» است. اما آیا هر «متفاوت از»ی گرته‌بردارانه و مصداق این اشتباه است؟ نه. به این نمونه‌ها دقت کنید:
ـ تصویری «متفاوت از» شهر تهران
ـ تردیدی نیست که ترجمه‌های منصوری هرکدام برای خود حکایتی است «متفاوت از» دست‌کاری‌ها و بسط‌دادن‌ها تا تغییر روابط میان شخصیت‌ها و پلات‌ها.
ـ روایتی «متفاوت از» استقبال ۶۰۰هزار ایرانی از لایو تتلو در نصفه‌شب
ـ هرکس برداشتی «متفاوت از» ماجرا داشته است.
در این نمونه‌ها، حرف‌اضافۀ «از» به «متفاوت» ربطی ندارد و به‌اصطلاح دستوری، وابستۀ آن نیست؛ بلکه به‌ترتیب مربوط می‌شود به «تصویر»، «حکایت»، «روایت»، «برداشت». بنابراین، پیش از اینکه «متفاوت از» را تغییر دهیم، باید جمله را به‌خوبی تحلیل کنیم و یقین بیابیم که واقعاً با «متفاوت ازِ» گرته‌بردارانۀ نادرست روبه‌روییم.
