سفید و سپید از نظر معنا تفاوتی ندارند و از هر دو یک معنا مستفاد می‌شود. از نظر حیات واژگانی، «سفید» صورت جدیدتر «سپید» است. از نظر کاربرد، «سپید» در متون کهن بیشتر کاربرد دارد و «سفید» در متون جدید. بار ادبی «سپید» بیشتر است و واژهٔ «سفید» عامیانه‌تر است.
این‌گونه واژگان بر اثر تحول آوایی در زبان فارسی تغییر یافته‌اند. برخی احتمال می‌دهند این تحول تحت‌تأثیر دستگاه واجی زبان عربی بوده باشد؛ زیرا در واژگان معرب، معادل صوتِ «پِ» فارسی، «ف» است؛ مانند: فارسی / پارسی، فیل / پیل، فیروزه / پیروزه و… .
اما این سخن سخته نیست. تحول «پ» به «ف» منحصر به فارسی و عربی نیست. تحول آوایی «پ» به «ف» سابقهٔ دیرینه دارد، هم در زبان‌های ایرانی و هم در بقیهٔ شاخه‌های زبانیِ زبان‌های هندواروپایی.
«پ» بر اساس قاعده‌ای آوایی و جهان‌شمول به‌نام نرم‌شدگی (lenition)، در کلمات بسیار، به «ف» تبدیل شده است. در فارسی «سفارش» (از فعلِ سپاردن و سپردن) و «گوسفند / گوسپند / گوسبند» و «فیل / پیل» (که غالباً تصور می‌شود معرّب است) و نمونه‌های بسیارِ دیگر از این دست‌اند.
اصطلاحِ نرم‌شدگی معمولاً در مقابل سخت‌شدگی (fortition) تعریف می‌شود.
از قدیم نوشته‌اند واژهٔ «فارسی» معرَّب (عربی‌شدهٔ) «پارسی» است. همین امروز هم این قولِ معروف اما به‌واقع مشکوک، در برخی فرهنگ‌ها تکرار می‌شود. این را نمی‌توانم چشم‌بسته بپذیریم و به‌سادگی تکرار کنیم.
برگرفته از: کانال تلگرامی «ساده‌نویسی»، با اضافات: t.me/SadeNevisi/686
6 دیدگاه. دیدگاه خود را ثبت کنید
ما بختیاری‌ها پارسی رو شدیدن پاس داشته و خواهیم داشت! در ضمن سگهای ما پاس می‌کنند نه مثل سگهای علامه؟! دهخدا پارس!
سپید صحیح است، تحول آوایی «پ» به «ف» از اثرات زبان کثیف عربی است.
همه دچاریم به همان زبان: صحیح و تحول و اثرات و کثیف.
حالا چرا «زبانِ کثیف»؟!
چرا زبانی که روزانه بیش از ۳۰۰میلیون نفر به آن زبان حرف می‌زنند، با آن با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند، به همدیگر ابراز عشق می‌کنند، روزمره‌شان را با آن می‌گذرانند و… «کثیف» است؟!
مثلاً زبان فارسی «تمیز» است؟!
زبان فرانسوی چطور؟!
سلام و خداقوت!
مشتاق شدم و کانال ساده‌نویسی را پیدا کردم؛ ولی مطلب «سپید و سفید» نبود.
راهنمایی بفرمایید.
ممنون.
نشانی دقیقش را در پای صفحه گذاشته‌ایم: t.me/SadeNevisi/686. هنوز هم مطلب موجود است. می‌توانید واژهٔ «محیط» یا «باستانی» را هم در کانالشان بجویید.