سلام بر هموندان گران‌مایۀ «ویراستاران». بسیار ممنونیم از این‌همه بازخورد مثبتی که دادید و امیدبخشی‌ها و افق‌گشایی‌هایتان. آواچه‌ها را ادامه می‌دهیم. دقایقی از امروز، یعنی شب چهارشنبه‌سوری تا صفر بامداد باقی مانده است. باید حتماً آواچۀ امروز را تقدیمتان کنیم. الان در دفتر «ویراستاران» هستیم. آقای سعیدی، صفحه‌آرایمان، کاری را که باید فردا یعنی آخرین روز کاری سال ۱۳۹۵ تحویل بدهیم، زحمت کشید و نهایی کرد. برویم سراغ آواچۀ امروز یا امشب.
وقتی می‌خواهید مفهومی را به خواننده‌تان برسانید، بزرگواری کنید و این‌همه مترادف کنار همدیگر نیاورید. نگویید: «محبت و مهربانی و لطف اساس رفتار با مردم است.» نگویید: «صبر و استقامت و پایداری برای موفقیت لازم است.» نگویید: «تلاش و کوشش باید تا انسان… .» به این‌ها می‌گویند «حشو»، مترادف‌های بیجایی که کنار همدیگر در جمله می‌آید.
مترادف «بجا» یعنی چه؟ جایی که می‌خواهید تأکید کنید؛ یعنی برای تأکید این‌ها را پشت‌سرهم می‌آورم. دکتر شریعتی کسی بود که بیشترین استفاده را از مترادف‌های بجای تأکیدی می‌کرد؛ یعنی آن‌قدر مترادف ردیف می‌کرد پشت‌سر همدیگر که شما حیرت می‌کردید. «و خدایا اخلاص، یکتایی، یک‌تویی…»، همین طور ردیف می‌کرد پشت‌سرهم و می‌رفت. البته آنجا فضا فرق می‌کند و متن در آنجا خلاق می‌شود. بحث ما سر متن دکتر شریعتی نیست. در متن‌های معمولی و رسمی و معیارتان، آن متن‌هایی که می‌خواهیم پیام‌رسان باشند، این‌همه مترادف پشت‌سرهم ردیف نکنید. حشو است، غلط است و ویراستار باید این‌ها را بردارد.
در ویرایش کاغذی وقتی خواستید این‌ها را بردارید و یکی را نگه دارید، دقت کنید «واو»ها را هم بردارید. بعضی وقت‌ها یک مشت «واو» در متن می‌ماند. ویراستار برمی‌دارد مترادف‌ها را حذف می‌کند و این «واو»ها همین طور می‌ماند. در نگاه آخر باید مراقب باشیم این‌ها را برداشته باشید.
اما برای تأکید، من پیشنهاد دیگری دارم. برای تأکید هم مترادف کنار هم ردیف نکنید. ببینید اگر شما سه کلمه، چهار کلمه مترادف کنار همدیگر بیاورید، تمام تیرهایتان را خالی کرده‌اید. صبر کنید در جملۀ بعدی وقتی باز می‌خواهید به آن کلمه برسید که احتمالاً کلمۀ مهمی است که شما برایش مترادف آورده‌اید و قرار است درباره‌اش حالاحالاها حرف بزنید، آنجا مترادفش را بیاورید. یعنی چهار کلمۀ مترادف را در چهار جملۀ جداگانه برای رساندن همان مفهوم استفاده کنید. در این صورت متنتان خیلی زیبا می‌شود؛ ضمن اینکه درست هم هست. هم درست است، هم زیبا. حشو هم ندارد.
محبت اساس رفتار با مردم است. ما در رفتار خود باید مهربانی پیشه کنیم. اگر مهرورزی در کار نباشد، مردم از کنار ما… .
یعنی می‌توانید این مترادف‌ها را جاهای مختلف متنتان، پاراگراف بعدی و جاهای دیگر بیاورید و به خواننده برسانید که من می‌خواهم همان را بگویم.
درس امروز: مترادف‌های بیجا کنار همدیگر نیاوریم. هم نادرست است، هم نازیباست. همۀ تیرهایمان را در یک جمله، همۀ خشاب‌هایمان را در یک جمله خالی می‌کنیم و بعد در جمله‌های بعدی مجبوریم بیفتیم به تکرار.
تاریخ انتشار در کانال تلگرامی «ویراسـتاران»: ۲۵اسفند۱۳۹۵.
