کاربرد پیوند هم‌پایگی و پیوند وابستگی

هرگاه دو جمله که در کنار هم قرار گرفته‌اند، از لحاظ لفظی با هم پیوندی نداشته باشند، هریک از آن‌ها را جمله‌ای مستقل و جدا می‌نامیم:

دیروز در خانه ماندم. چند مقالهٔ تازه خواندم.

می‌توان این دو جمله را با «و» که یکی از پیوندهای هم‌پایگی است، هم‌پایه کرد:

دیروز در خانه ماندم و چند مقالهٔ تازه خواندم.

اگر مفهوم دو جمله با هم ناسازگار بود، ناگزیریم که آن‌ها را با «ولی» یا «اما» هم‌پایه کنیم:

دیروز در خانه ماندم؛ ولی هیچ کاری نکردم.

پیوند وابستگی «که» یا «تا» وقتی دو جمله را به هم پیوند دهد، یک جملهٔ مرکب ساخته می‌شود:

دیروز در خانه ماندم تا چند مقالهٔ تازه بخوانم.

جمله‌ای که پیوند وابستگی بر سر آن درمی‌آید، «پیرو» نامیده می‌شود و جملهٔ دیگر را «پایه» می‌نامند. ممکن است پیرو قبل از پایه بیاید:

اگر فردا در خانه بمانم، چند مقالهٔ تازه می‌خوانم.

یکی از موارد کاربرد نادرست پیوندها، هم‌پایه‌شدن کلمه‌هایی است که یکی از آن‌ها مضاف‌الیه می‌گیرد و دیگری متمم اسم که به حرف اضافه نیاز دارد. در این‌ صورت برای رفع اشکال، به‌جای یکی از آن دو، ضمیر می‌گذاریم و حرف اضافهٔ مناسب را همراه آن ضمیر می‌آوریم:

مردم با تقویت و تکیه بر غرور ملی، امنیت کشور را حفظ کردند: … با تقویت غرور ملی و تکیه بر آن… .

مردم برای حفظ و دفاع از ارزش‌های ملی تلاش کردند: … برای حفظ ارزش‌های ملی و دفاع از آن… .

قبل از دستگیری، برای سر این مرد جایزه‌ای تعیین شده بود: قبل از دستگیری این مرد، برای سر او… .

برای مقابله و دستگیری این مرد اقدام شد: برای مقابله با این مرد و دستگیری او اقدام شد.

چکیده‌ای از: غلامرضا ارژنگ، ویرایش زبانی برای زبان نوشتاری فارسی امروز، تهران: قطره، ۱۳۸۹.